пагадне́нне

1. (згода) Überéinkunft f -, -künfte, Überéinkommen n -s, -, Éinverständnis n -ses, -se; Ábmachung f -, -en (змова);

пагадне́нне адбыло́ся das Überéinkommen kam zu Stánde [zustánde];

прыйсці́ да пагадне́ння з кім-н. sich mit j-m verständigen, mit j-m überéinkommen* аддз.;

паво́дле ўзае́мнага пагадне́ння nach béiderseitigem Éinverständnis;

паво́дле пагадне́ння veréinbarungsgemäß;

2. (дамова) Ábkommen n -s, -;

двухбако́вае пагадне́нне bilateráles [zwéiseitiges] Ábkommen;

ура́давае пагадне́нне Regíerungsabkommen n, Ábkommen auf Regíerungsebene;

тае́мнае пагадне́нне Gehéimabkommen n -s, -;

шматбако́вае пагадне́нне multilateráles Ábkommen;

удзе́льнікі пагадне́ння Vertrágsparteien pl;

3. (прымірэнне) Versöhnung f -;

джэнтльме́нскае пагадне́нне дып. Gentleman’s Agreement [´dʒɛntlmənz ə´gri:mənt] n -, -, pl -, -s

Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс) 

ВО́ЛЬНЫЯ ХЛЕБАРО́БЫ, свабодныя хлебаробы,

былыя прыватнаўласніцкія сяляне ў Расіі, вызваленыя ад прыгоннай залежнасці паводле ўказа цара Аляксандра І ад 20.2.1803. Памешчыкам дазвалялася адпускаць прыгонных паасобку або цэлымі вёскамі з абавязковым надзяленнем іх зямлёй за выкуп ці за выкананне павіннасцей. Калі абавязацельствы парушаліся, сялян вярталі назад. Паводле 9-й рэвізіі (1851) у вольныя хлебаробы пераведзены 137 034 душы мужчынскага полу (1 % прыгонных) з надзелам 6,9 дзес. на рэвізскую душу, да сярэдзіны 19 ст. — 151 тыс. На Беларусі вядомы толькі адзіны выпадак выкарыстання ўказа: у 1819 дзяржава выкупіла ў памешчыка 57 рэвізскіх душ з в. Жарцы Полацкага пав., «зважаючы на выдатныя паслугі, зробленыя імі ў вайне 1812 года». Да вольных хлебаробаў часта адносілі ўсіх сялян, якія сталі ўласнікамі зямлі, таму паводле 8-й рэвізіі (1834) іх налічвалася ў Віцебскай губ. 305, у Магілёўскай — 364 душы мужчынскага полу. У 1848 вольныя хлебаробы ўключаны ў склад дзяржаўных сялян на ўласных землях.

т. 4, с. 268

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)

АРХА́НГЕЛЫ

(грэч. archangelos),

паводле хрысціянскіх вераванняў — старшыя анёлы. Артадаксальная хрысц. традыцыя называе 3 архангелаў: Міхаіла — нябеснага архістратыга (военачальніка), анёла-апекуна ўсіх хрысціян; Гаўрыіла — божага пасланніка, які прынёс добрую вестку Марыі (гл. Благавешчанне); Рафаіла — анёла-лекара.

т. 1, с. 517

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)

АДЫГЕ́ЙЦЫ

(саманазва адыге),

народ у Адыгеі. 95,4 тыс., у інш. рэгіёнах Рас. Федэрацыі і краінах СНД 125 тыс. чал. (1989). Жывуць таксама ў Турцыі і араб. краінах. Гавораць на адыгейскай мове. Паводле веравызнання мусульмане-суніты.

т. 1, с. 141

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)

АЙРА́ВАТА,

у стараж.-індыйскай міфалогіі прабацька сланоў. Паводле міфа, Айравата і яшчэ 7 сланоў (дыгаджы), з’явіўшыся на свет з шалупіння яйка Брахмы, сталі захавальнікамі 8 напрамкаў (краін) свету. Айравата — захавальнік усходу, лічыцца баявым сланом Індры.

т. 1, с. 176

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)

ва́жнасць ж.

1. (значнасць) Wíchtigkeit f -; (значэнне) Bedéutung;

насту́пны паво́дле ва́жнасці der nächstwichtigste;

2. (фанабэрыстасць) Hóchmut m -(e)s; Wichtigtueréi f -; (не) вялі́кая ва́жнасць! разм. das ist nicht so wíchtig!, das ist ganz únwichtig!;

дзе́ля бо́льшай ва́жнасці разм. der gróßen Wíchtigkeit hálber

Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс) 

урбані́зм

(фр. urbanisme, ад лац. urbanus = гарадскі)

1) кірунак у літаратуры і мастацтве, аб’ектам якога з’яўляецца паказ гарадскога жыцця;

2) кірунак у архітэктуры, паводле якога гарады павінны развівацца без тэрытарыяльных абмежаванняў і шчыльна забудоўвацца вялікімі будынкамі.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)

мача́нне, ‑я, н.

1. Дзеянне паводле дзеясл. мачаць (у 1 знач.).

2. Спец. Дзеянне паводле дзеясл. мачаць (у 2 знач.).

3. Тое, што і мачанка.

4. Абл. Тварог, расцёрты з малаком і смятанай, у які мачаюць бліны. [Разэля:] — Верашчаку з скваркамі будзеш есці ці мачанне белае? Гурскі.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

падто́чка ​1, ‑і, ДМ ‑чцы, ж.

Дзеянне паводле дзеясл. падтачыць ​1 (у 1 знач.).

падто́чка ​2, ‑і, ДМ ‑чцы, ж.

1. Дзеянне паводле знач. дзеясл. падтачыць ​2.

2. Падточаны кусок якой‑н. матэрыі. Мае хвацкія аўчынкі: з аднае могуць выйсці плечы без падточак. Баранавых.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

крутня́, ‑і, ж.

Разм.

1. Дзеянне паводле дзеясл. круціць (у 2, 6 знач.).

2. Дзеянне паводле дзеясл. круціцца (у 2, 4, 5 і 7 знач.).

3. Падман, махлярства. Адбыў кару, вярнуўся ў сяло — ну, думалі, зразумеў ён, што крутнёй ды зладзействам на свеце не пражывеш. Краўчанка.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)