Каму‑н. хапае цярпення, вытрымкі; у каго‑н. ёсць цярпенне, вытрымка. Кастусю асабліва не цярпелася. Бацька абяцаў прывезці яму сёння кнігу з вялікімі літарамі і малюнкамі.С. Александровіч.— Бабуля, а што піша тата? — не цярпелася даведацца хлопчыку.Пальчэўскі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
АСТРЭ́Я,
старажытны горад на Беларусі, які ўпамінаецца ў «Спісе рускіх гарадоў далёкіх і блізкіх» (канец 14 — пач. 15 ст.). Археолаг В.В.Сядоў атаясамлівае Астрэю з г.п. Астрына Шчучынскага р-на Гродзенскай вобл., за 1,5 км на ПдУ ад якога ёсць гарадзішча Кульбачына 11—14 ст.
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
ВІЦЫНА́ЛЬНЫЯ ГРА́НІ
(лац. vicinalis ад vicinus суседні, блізкі, падобны),
грані крышталёў, на якіх ёсць спадзістыя пірамідальныя ўзвышэнні (віцынальныя піраміды) або ямкі. Утвараюцца пры росце крышталёў у пункце выхаду вінтавой дыслакацыі. У розных крышталёў маюць розную форму, што дае магчымасць па іх вызначаць сіметрыю ў крышталяграфіі.
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
any2[ˈeni]adj.
1. ко́жны, любы́;
Any student knows this. Кожны студэнт ведае гэта;
Come any time (you like). Прыходзь у любы час.
2. (у адм. ск.) нія́кі;
There wasn’t any hope. Не было ніякай надзеі;
There is hardly any doubt. Няма ніякага сумнення;
not in any circumstances ні пры які́х абста́вінах
3. (у пыт. ск.) які́; які́-не́будзь;
Is there any news?Ёсць якія-небудзь навіны?
4. :Have you any children? У вас ёсць дзеці?;
He hasn’t any sisters. У яго няма сясцёр;
We haven’t any milk. У нас няма малака.
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)
Каліно́к ’струнны музычны інструмент, балалайка’ (Бяльк.). Няясна. Дакладных адпаведнікаў у іншых бел. гаворках як быццам няма, у іншых мовах таксама. Паралелі нам невядомыя. Не выключана, што суадносіцца з каліна (фармальная сувязь з асновай ёсць), аднак матывацыя няясная. Можа рэканструяваць і форму *коленок, аднак і да яе паралелі нам невядомыя.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Падру́чны ’які знаходзіцца пад рукамі, заўсёды ёсць; які выконвае падсобную работу’ (ТСБМ). Да рука (гл.). Падру́чны (вол) ’левы вол, які «пад рукою»’ (Янк. 1), подру́чны конь (вол) ’тс’ (ТС). Рус.подру́чная лошадь ’прыпражны конь з правага боку’, дан.падру́чны (падру́шны) вол ’вол з левага боку’, укр.підру́чний (вол) ’тс’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Háken
m -s, -
1) крук; кручо́к
2) баго́р, буса́к
3) уда́р (бокс); падсе́чка; зачэ́п (дзюдо)
◊ die Sáche hat éinen ~ — у гэ́тай спра́ве ёсць сваю́ загво́здка
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
запа́с, -у, мн. -ы, -аў, м.
1. Тое, што назапашана, сабрана для чаго-н.; тое, што маецца для скарыстання.
Харчовыя запасы.
Запасы паліва.
Непарушны з.
З. ведаў (перан.). У з. або на з. (на выпадак, калі спатрэбіцца). У нас яшчэ ёсць многа часу ў запасе (маецца ў нашым распараджэнні).
2. Загнуты за шво лішак тканіны, які пакідаюць на выпадак, калі спатрэбіцца павялічыць у шырыню або даўжыню якую-н. частку адзення.
Сукенка з запасам.
3. Катэгорыя грамадзян, якія прайшлі вайсковую службу і прызываюцца зноў у войска ў выпадку неабходнасці.
Перавесці ў з.
Прызваць з.
|| прым.запасны́, -а́я, -о́е (да 1 і 3 знач.).
З. выхад.
З. ігрок.
З. полк.
Прызыў запасных (наз.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
каранці́н
(фр. quarantaine)
1) часовая ізаляцыя хворых і асоб, якія мелі з імі зносіны, каб папярэдзіць распаўсюджанне інфекцыі; а таксама сукупнасць мерапрыемстваў, накіраваных на яе ліквідацыю;
2) санітарны пункт для агляду людзей, і грузаў, што прыбылі з мясцовасці, дзе ёсцьэпідэмія.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)
family[ˈfæməli]n.
1. сям’я́
2. дзе́ці;
Have you any family? У вас ёсць дзеці?;
start a family заво́дзіць дзяце́й
♦
run in the family быць ча́стай з’я́вай у пэ́ўнай сям’і́;
Heart disease runs in the family. Сардэчнае захворванне – характэ́рная з’ява ў гэтай сям’і.
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)