матэ́рыя

(лац. materia)

1) навакольны свет, які ўспрымаецца нашымі пачуццямі і існуе незалежна ад іх;

2) рэчыва, з якога складаюцца фізічныя целы;

3) тканіна;

4) перан. прадмет размовы.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)

надзе́ць, ‑дзену, ‑дзенеш, ‑дзене; зак., каго-што.

1. Адзець, нацягнуць на сябе або на каго‑н. адзенне, абутак і пад. Надзець валёнкі. Надзець шапку на галаву. □ [Люба] скінула з сябе зрэбную і палатаную бялізну і надзела новую, тонкую. Чорны. Шэмет устаў, надзеў плашч і выйшаў у калідор. Лобан. // Нацягнуць чахол, футляр і пад. на што‑н. Надзець чахол на піяніна.

2. Уздзець, прыладзіць які‑н. прадмет на каго‑, што‑н. Надзець клямку на прабой. Надзець акуляры. □ Мікола надзеў на каня аброць, вывеў на двор. Новікаў. Саўку надзелі наручнікі, абкружылі яго моцным канвоем і прывялі ў пакой допытаў. Колас. // Насадзіць каго‑, што‑н. на які‑н. прадмет. Крыху азяблымі пальцамі [хлопец] надзеў чарвячка, закінуў вуду і зноў заглядзеўся на птушак. Ляўданскі.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

наво́кал

1. прысл. Усюды, з усіх бакоў, кругом.

Агледзецца н.

2. прыназ. з Р. Ужыв. для выражэння прасторавых адносін пры назве асобы, прадмета або месца, з усіх бакоў якога адбываецца пэўнае дзеянне ці размяшчаецца што-н.

Абысці н. саду.

Н. агню сядзелі людзі.

3. прыназ. з Р. Ужыв. для выражэння аб’ектных адносін: указвае на асобу, прадмет ці паняцце, якое з’яўляецца аб’ектам пэўнага працэсу або дзеяння.

Гутарка ідзе н. аднаго пытання.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

пыта́нне, -я, мн. -і, -яў, н.

1. Зварот, які патрабуе адказу.

Адказаць на п.

Прамое п.

2. Тое ці іншае становішча, акалічнасць як прадмет вывучэння і меркавання, задача, якая патрабуе вырашэння, праблема.

Аграрнае п.

Нацыянальнае п.

3. чаго. Справа, акалічнасць, якая датычыцца чаго-н., залежыць ад чаго-н.

П. жыцця і смерці (надзвычай важная справа).

○

Адкрытае пытанне — нявырашанае пытанне.

Рытарычнае пытанне — стылістычны прыём у мове: сцверджанне ў форме пытання.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

ша́фа, -ы, мн. -ы, шаф, ж.

1. Прадмет мэблі ў выглядзе стаячай скрынкі з дзверцамі для захоўвання чаго-н.

Кніжная ш.

Убудаваная ш. (уробленая ў сцяну). Незгаральная ш. (металічная скрынка для захоўвання каштоўнасцей).

2. Спецыяльнае прыстасаванне ў выглядзе скрынкі са створкай або дзверцамі для сушкі, выпечкі (у плітах) і пад.

Сушыльная ш.

Выцяжная ш.

|| памянш. ша́фка, -і, ДМ -фцы, мн. -і, -фак, ж.

|| прым. ша́фавы, -ая, -ае.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

я́касць, -і, ж.

1. Характэрная адзінка, істотная ўласцівасць, якая адрознівае адзін прадмет ці з’яву ад другіх.

Колькасць і я.

Пераход да новай якасці.

2. Тая або іншая ўласцівасць, годнасць, ступень прыгоднасці каго-, чаго-н.

Я. работы.

Я. прадукцыі.

Выдатная я.

Высокія душэўныя якасці.

◊

У якасці каго-чаго, прыназ. з Р — як хто-, што-н.

Прысутнічаць у якасці наглядальніка.

|| прым. я́касны, -ая, -ае (да 1 знач.).

Якасныя змены.

Якасныя адрозненні.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

вы́ваз м

1. Ábfuhr f -, -en; Ábtransport m -(e)s;

2. эк Áusfuhr f, Expórt m -(e)s, -e;

вы́ваз капіта́лу Kapitálexport m;

прадме́т вы́вазу Áusfuhrartikel m -s, -;

вы́ваз перавыша́е ўвоз Áusfuhr überstéigt die Éinfuhr

Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс) 

укра́са ж рэдк

1. (прадмет упрыгожвання) Schmuck m -(e)s, -e, Schmúckwerk n -(e)s, -e, Verzíerung f -, -en; Zíerde f -, -n (тс перан);

2. (гордасць каго-н, чаго-н) Schönheit f -, -en, Pracht f -

Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс) 

subject​1 [ˈsʌbdʒɪkt] n.

1. тэ́ма, пыта́нне, прадме́т;

be on the subject гавары́ць на тэ́му;

change the subject змяні́ць тэ́му

2. аб’е́кт;

the subject of an experiment аб’е́кт эксперыме́нта

3. ling. дзе́йнік

4. падда́ны; падда́ная;

a British subject падда́ная Брыта́ніі

Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)

арыенці́р, ‑а, м.

1. Указальнік, указальная прылада для арыентацыі. Светлавы арыенцір.

2. Асобны прадмет на мясцовасці, з дапамогай якога лёгка разабрацца, арыентавацца.

3. перан. Кірунак дзейнасці, мэта, устаноўка, арыентацыя. Выбраць надзейны арыенцір. □ Лепшыя ўзоры вуснай народнай творчасці служылі арыенцірам для перадавых беларускіх пісьменнікаў, указваючы ім шлях да сапраўднай народнасці і рэалізму. Ларчанка.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)