жанр, -у, мн. -ы, -аў, м.
1. Род твораў у галіне якога-н. мастацтва, які характарызуецца пэўнымі ўласцівасцямі, сюжэтнымі і стылістычнымі прыкметамі.
Лірычны ж.
Ж. ваённага рамана.
2. Жывапіс на бытавыя тэмы (спец.).
Пейзаж і ж.
3. перан. Манера, стыль.
Спектакль у новым жанры.
|| прым. жа́нравы, -ая, -ае (да 1 і 2 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
нагру́зка, -і, ДМ -зцы, мн. -і, -зак, ж.
1. гл. нагрузіць.
2. Загружанасць работай якой-н. установы, прадпрыемства, машыны, апарата.
Н. электрасеткі ў вячэрнія гадзіны.
Н. электрастанцыі.
3. перан. Ступень выразнасці, насычанасці чым-н. (у дачыненні да літаратуры, мастацтва і пад.).
Гэты вобраз нясе вялікую ідэйна-мастацкую нагрузку.
|| прым. нагру́зачны, -ая, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
пры́нцып, -у, мн. -ы, -аў, м.
1. Асноўнае, зыходнае палажэнне якой-н. тэорыі, вучэння, навукі і пад.
Прынцып прававой дзяржавы.
Прынцыпы мастацтва.
2. Перакананне, погляд на рэчы.
Мець цвёрдыя жыццёвыя прынцыпы.
3. Асноўная асаблівасць канструкцыі чаго-н.
Гучнагаварыцелі зроблены па прынцыпе тэлефона.
◊
У прынцыпе — у асноўным, у агульных рысах.
Упрынцыпе я згодзен.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
праду́кцыя, ‑і, ж.
1. Сукупнасць прадуктаў або асобны прадукт вытворчасці. Валавая прадукцыя прамысловасці. □ Завод перажываў тады гарачую пару — асвойваў новую прадукцыю. Шуцько.
2. Прадукты разумовай працы, творы мастацтва. Літаратурная прадукцыя.
[Лац. productio.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
саўдзе́льніцтва, ‑а, н.
Сумесны ўдзел у чым‑н. з кім‑н. Як бы своеасаблівую «гульню» прапанаваў чытачу аўтар, тую, што заключана ў самой аснове мастацтва. Гэта «гульня!» — саўдзельніцтва, сааўтарства. Адамовіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Матэма́тыка ’навука аб колькасных суадносінах і прасторавых формах навакольнага свету’ (ТСБМ), ст.-бел. математикъ, математыкъ (XVI ст.). Са ст.-польск. matematyka (matematyk), якое з с.-лац. matematika (ars) < ст.-грэч. μαθηματική (τέχνη) ’мастацтва пазнання навукі’ < μάθημα ’веды, навука, пазнанне’ < μανθάνω ’вучу, вывучаю’ (Голуб-Ліер, 305). Крукоўскі (Уплыў, 89) памылкова выводзіць бел. лексему з рускай.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Педаго́гіка ’навука аб метадах навучання і выхавання’ (ТСБМ). Узыходзіць да ст.-грэч. ή παιδαγωγική (τέχνη) ’мастацтва выхавання, навучання’ < παιδαγωγικός ’які адносіцца да выхавання ці навучання’ < παιδαγωγός ’выхавацель, настаўнік’, а апошняе ўтворана з слоў παίς (παιδός) ’дзіця’ і ἄγειν (ἄγω) ’вяду’ < ’той, хто вядзе хлопчыкаў’. Параўн. ст.-бел. педакгокгия ’выхаванне’ (1663 г.), педакгокгь ’педагог’ (1598 г.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
kucharski
kucharsk|i
кухарскі, кулінарны;
książka ~a — кулінарная кніга;
sztuka ~a — кулінарнае мастацтва
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
тяготе́ть несов.
1. (испытывать тяготение) прыця́гвацца;
Луна́ тяготе́ет к Земле́ Ме́сяц прыця́гваецца да Зямлі́;
2. (иметь склонность, влечение) мець ця́гу (схі́льнасць), імкну́цца, цягну́цца;
тяготе́ть к иску́сству мець ця́гу (схі́льнасць) да маста́цтва, імкну́цца (цягну́цца) да маста́цтва;
3. (давить) гнясці́ (каго, што); душы́ць (каго, што); (висеть) вісе́ць (над кім, над чым).
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
арты́ст
(фр. artiste, ад лац. ars = мастацтва)
1) прафесійны выканаўца ў галіне сцэнічнага мастацтва, цырка, кіно (акцёр, спявак, музыкант і інш.);
2) перан. вялікі ўмелец, віртуоз у якой-н. справе.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)