His mind was a reservoir of facts — Яго́ная галава́ была́ ска́рбніцай фа́ктаў
reservoir of strength — крыні́ца сі́лы
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
сям’я́ж., в разн. знач. семья́;
галава́ сям’і́ — глава́ семьи́;
дру́жная с. — дру́жная семья́;
с. пчол — семья́ пчёл;
с. славя́нскіх моў — семья́ славя́нских языко́в;
◊ у ~м’і́ не без вы́радка — посл. в семье́ не без уро́да
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
Галаві́зна ’галавізна’ (БРС), ’прыдатныя да яды часткі галавы жывёлы’ (Шат.). Вытворнае прасл. характару ад *golva ’галава’ (суф. ‑izna). Прасл.*golvizna з рознымі значэннямі вядома не ва ўсіх слав. мовах, але размеркаванне гэтага слова такое (ст.-слав., славен., чэш., славац., польск., рус., бел.), што дазваляе думаць пра яго прасл. характар, але, магчыма, толькі як марфалагічнае ўтварэнне (значэнні слоў, наогул, маюць дачыненне да галавы, але канкрэтная іх семантыка не дазваляе зыходзіць з аднаго прасл.). Падрабязны агляд форм і значэнняў *golvizna па слав. мовах гл. у Трубачова, Эт. сл., 7, 10.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Ка́ска ’каска’ (ТСБМ, БРС). Рус.ка́ска, укр.ка́ска. Лічыцца запазычаннем з франц. мовы. Параўн. франц.casque ’тс’ (а гэта ўзята з ісп.casca). Гл. Фасмер, 2, 206. У рус. мове гэта слова з’явілася ў XVII ст. (параўн. Шанскі, 2, К, 83–84). Ісп.casca (casco) паходзіць ад casco ’чэрап, чарапок, галава’ (звязана з дзеясловам cascar ’разбіваць’ і далей з народным лац.*quassicāre ’тс’; параўн. лац.quassō ’разбіваю’, таксама guatiō). У франц. мове была таксама вытворная форма casquette ’шапка з казырком’ (адсюль з часоў Пятра I, праз польск. мову, запазычаны кашке́т і каске́т; апошняе з франц.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Стрымгало́ў ‘вельмі хутка, імкліва’ (ТСБМ), ‘потырч’ (Некр. і Байк.), стромгало́ў ‘тс’ (Скарбы), стромголо́ў ‘тс’ (ТС), стрымя́ галаву́ ‘тс’ (Нас.). Укр.стрімголо́в ‘хутка; уніз галавою’, рус.стремглав (з ц.-слав.), ц.-слав.стрьмглавъ, стрьмоглавъ, серб.-харв.stȑmoglav ‘кулём, уніз галавой’, славен.strmoglav ‘тс’, макед.стрмоглаво ‘ўніз галавой, імкліва’, ст.-слав.стрьмоглавь ‘уніз, упярод галавой’. Да стромы і галава; рэканструкцыя першаснай формы няпэўная: прыслоўе *strьmo + *golvь (В. скл. адз. л.) або *strьmьgolvь, дзе *strьmь — імператыў ад дзеяслова *strьmiti, гл. страміць (Новое в рус. этим., 223). Гл. таксама Фасмер, 3, 775; ЕСУМ, 5, 445–446. Параўн. строматыч (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
chief
[tʃi:f]1.
n.
шэф -а m., галава́f.; правады́р -а́, кіраўні́к -а́, лі́дэр -а m.
chief thing to do — гало́ўнае, што трэ́ба зрабі́ць
•
- in chief
- tribal chief
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
зле́гчы, злягу, зляжаш, зляжа; пр. злёг, злегла і злягла, злегла і злягло; зак.
1. Захварэўшы, надоўга легчы ў пасцель. Іван Пракопавіч злёг: цела як разбітае, агнём гарыць галава.Навуменка.— Злёг стары, — сумна паківаў галавой Іван Іванавіч. — Можа, прастудзіўся, а мо гады вінаваты...Даніленка.//Разм. Загінуць у баі. Тысячы галоў зляглі ў крывавай бучы.Колас.[Завішнюк] доўга думаў пра тых, хто рана, заўчасна, злёг у лясной зямлі...Пташнікаў.
2. Прыгнуцца да зямлі, палегчы (пра злакавыя расліны, травы і пад.). Жыта злягло.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
шышкава́ты, ‑ая, ‑ае.
1. Які мае шышкі, з шышкамі (у 1 знач.). А Грыша проста цяльпук, але самы разумны з усёй кампаніі. Гэта было відаць хаця б па тым, што галава ў яго была вялізная і ўся шышкаватая, «розум лез наверх».Караткевіч.//Спец. Які мае вузлы, патаўшчэнні на паверхні (пра дэфектную тканіну, пражу). Шышкаватая пража.
2. Які формай, сваім знешнім выглядам нагадвае шышку (у 1, 4 знач.). [Чалавек] прычапіў на шышкаваты нос рыжыя акуляры і чытаў кніжку.Пянкрат.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
вы́ткнуццасов., разг.
1. вы́лезть, вы́лезти, показа́ться; вы́сунуться;
яго́галава́ ~нулася з-за вугла́ — его́ голова́ показа́лась из-за угла́;
2.перен. вы́лезть;
чаго́ ты ~нуўся? — чего́ ты вы́лез?;
◊ в. з языко́м — су́нуть нос, взболтну́ть некста́ти
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
Káter
I
m -s, - кот
der Gestíefelte Káter — Кот у бо́тах (у казцы)
II
m -s, - пахме́лле, перапо́й
er hat éinen ~ — у яго́галава́ трашчы́ць з перапо́ю
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)