baczny
baczn|y
пільны, асцярожны; уважлівы;
~y widz (obserwator) — уважлівы глядач (назіральнік);
mieć ~e oko na kogo/co — мець пільнае вока на каго/што; уважліва сачыць за кім/чым
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
Зрок ’здольнасць бачыць; погляд’. Чэш., славац. zrak ’тс’, славен. zrȃk ’паветра, прамень’, серб.-харв. зра̑к ’паветра’, зра̑к, зра̏ка ’прамень, святло’, балг. зрак ’прамень, святло’ перан. ’зрок’, макед. зрак ’прамень, святло’, дыял. ’погляд’. Ст.-слав. зраkъ ’зрок’. Ст.-рус. зракъ ’выгляд, вобраз; зрок’. Рус. зрак > зрачок Фасмер (2, 105) лічыць стараславянізмам, прыводзячы ўсх-слав. форму зорок; Шанскі, 2, З, 109. Тады зрок трэба лічыць паланізмам, які адлюстроўвае польск. літ. wzrok ’здольнасць бачыць, погляд’, уст. ’вока’. Пачатковае w‑ магло быць утрачана ў бел., калі ўлічваць взрокъ у Скарыны, у Александрыі (Булыка, Запазыч., 62). Але і ў ст.-польск. была форма zrok (Рэчак), якая і магла адлюстравацца ў бел. літ. форме. Корань той самы, што зрэнкі, зара, зарыць (гл.). Копечны, Zákl. zásoba, 429–30.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
first1 [fɜ:st] num., n., adj. пе́ршы (на пісьме часта
1st);
the first of May/May 1st Пе́ршае ма́я;
He was the first to come. Ён прыйшоў першым;
for the first time упершыню́, пе́ршы раз
♦
at first sight/glance
1) з пе́ршага по́зірку/по́гляду
2) на пе́ршы по́гляд; на пе́ршае во́ка; як на пе́ршае ўра́жанне;
in the first place найпе́рш, перш за ўсё;
first come, first served ≅ пе́ршага пе́ршым і абслуго́ўваюць
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)
cap1 [kæp] n.
1. ша́пка, ке́пка; фура́жка; каўпа́к; чапе́ц, капту́р
2. таксама Dutch cap infml каўпачо́к (жаночы процізачаткавы сродак)
3. верхаві́на; на́крыўка; ве́чка;
cap and gown фо́рма англі́йскіх прафе́сараў і студэ́нтаў
♦
cap in hand BrE пако́рліва, у ро́лі про́сьбіта;
if the cap fits, wear it ≅ на зло́дзею ша́пка гары́ць;
the cap fits! ≅ не ў брыво́, а ў во́ка!; сказа́ў як звяза́ў; секану́ў як крапіво́ю;
wear cap and bells ду́рня стро́іць
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)
dark2 [dɑ:k] adj.
1. цёмны;
grow/get/become dark цямне́ць, змярка́цца, суто́ньвацца;
It is pitch dark. Цёмна хоць во́ка вы́калі.
2. цёмны (пра колер); сму́глы
3. змро́чны; пану́ры
4. незразуме́лы, няя́сны
5. сакрэ́тны, та́йны, невядо́мы
6. неадукава́ны, бескульту́рны
7. дрэ́нны, благі́;
dark deeds/thoughts благі́я ўчы́нкі/ду́мкі
♦
a dark horse чалаве́к, пра яко́га ма́ла ве́даюць і які́ можа здзіві́ць;
keep smth. dark BrE, infml трыма́ць што-н. у сакрэ́це; уто́йваць
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)
Nec ad caelum nec ad terram pertinere (Petronius)
Не мець адносін ні да неба, ні да зямлі.
Не иметь отношения ни к небу, ни к земле.
бел. І ад сяла не адстаў, і да горада не прыстаў. Ні к сялу ні к гораду. Ні да вока ні да бока.
рус. Ни к селу ни к городу. Ни складу ни ладу. Ни то ни сё. Ни пришей ни пристегни. Ни сук, ни крюк, ни каракуля. Ни в хомут ни в шлейку. Ни богу свеча ни чёрту кочерга. Ни в дышло ни в оглоблю.
фр. Sans rime ni raison (Ни рифмы, ни здравого смысла).
англ. Neither to hap nor to wynd (Ни туда ни сюда).
нем. Weder gehauen noch gestochen (Ни порублено ни поколото). Fehl am Platze sein (Быть не к месту).
Шасцімоўны слоўнік прыказак, прымавак і крылатых слоў (1993, правапіс да 2008 г.)
чок, выкл.
1. Ужываецца гукапераймальна для абазначэння рэзкага, адрывістага гуку, які ўтвараецца пры ўдары аб што‑н. шкляное, металічнае, пры хадзьбе па бруку і пад. [Порхаўка:] — Гарэлачка заўсёды была халодненькай... Буль — буль — буль... На келіхах слязінкі... Чок!.. Люблю гэты звон!.. Гурскі. А друг? Як іскра, выбег ён: Вядзе гамонку з цеслярамі, Яны на зрубе тапарамі: Чок, чок. Прыемны мяккі звон. Бялевіч.
2. у знач. вык. Ужываецца паводле знач. дзеясл. чокаць 1 — чокнуць. — Я б яго — чок! — шчоўкнуў языком Сцёпка і прыжмурыў вока, нібы цэліўся з нагана. Хомчанка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
sensitive
[ˈsensətɪv]
adj.
1) ура́жлівы, ве́льмі чу́лы
The eye is sensitive to light — Во́ка ўра́жлівае на сьвятло
a sensitive ear — чу́йнае ву́ха
a sensitive eye — то́нкі зрок
2) чу́лы, чульлі́вы; крыўдлі́вы
sensitive point(s) — слабо́е ме́сца, слаба́я стру́нка
3) адчува́льны, даліка́тны
a sensitive skin — даліка́тная ску́ра
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
пі́льны
1. при́стальный; зо́ркий;
п. по́гляд — при́стальный взгляд;
~нае во́ка — зо́ркий глаз;
2. (весьма необходимый) настоя́тельный;
~ная патрэ́ба — настоя́тельная нужда́;
3. тща́тельный; внима́тельный;
~ная праве́рка — тща́тельная (внима́тельная) прове́рка;
4. бди́тельный;
трэ́ба быць ~нымі — на́до быть бди́тельными;
◊ ~ная спра́ва — неотло́жное де́ло; кра́йняя необходи́мость
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (актуальны правапіс)
гаспада́рчы, ‑ая, ‑ае.
1. Які мае адносіны да гаспадаркі (у 2 знач.), да эканомікі, вытворчай дзейнасці. Гаспадарчыя поспехі. Гаспадарчыя задачы. Гаспадарчае будаўніцтва. // Які вядзе гаспадарку якога‑н. прадпрыемства, установы і пад. Гаспадарчыя арганізацыі. Гаспадарчае ўпраўленне. Гаспадарчы узвод.
2. Звязаны з вядзеннем гаспадаркі (у 3, 4 знач.). Гаспадарчыя клопаты. // Які належыць да прылад дамашняй гаспадаркі, неабходны для яе вядзення. Гаспадарцы інвентар. Гаспадарчы магазін. Гаспадарчае мыла.
3. Заснаваны на правільным вядзенні гаспадаркі; даходны, рацыянальны. Гаспадарчы падыход да выкарыстання зямлі.
4. Уласцівы гаспадару (у 2 знач.); уважлівы, клапатлівы. Гаспадарчае вока.
•••
Гаспадарчы разлік гл. разлік.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)