чарвя́к, -а́, мн. -і́, -о́ў і чэ́рві, чарве́й, м.
1. Беспазваночны жывёльны арганізм з доўгім мяккім целам, без канечнасцей і ярка выражанай галавы.
2. перан. Пра нікчэмнага, агіднага чалавека (пагард.).
3. перан., чаго. Пра пачуццё або стан, які працяглы час турбуе, назаляе.
Яго мучыў ч. нуды.
4. Від шрубы для перадачы вярчэння ў некаторых механізмах (спец.).
○ Дажджавы чарвяк — чырвоны земляны чарвяк.
Раснічныя чэрві — клас плоскіх чарвей з целам, пакрытым раснічкамі.
Шаўкавічны чарвяк — вусень тутавага шаўкапрада.
◊
Замарыць чарвяка (разм.) — злёгку перакусіць, прагнаць голад.
|| памянш. чарвячо́к, -чка́, мн. -чкі́, -чко́ў, м. (у 1—3 знач.).
|| прым. чарвяко́вы, -ая, -ае (да 1 знач.) і чарвя́чны, -ая, -ае (да 4 знач.; спец.).
Чарвячная перадача.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
bum
[bʌm]
1.
n., Sl.
1) абібо́к -а m., валацу́га, бадзя́га -і m. & f., гульта́й-я́ m.
2) п’я́ніца -ы m. & f.
3) папо́йка, гуля́нка f.
2.
v.t.
жабрава́ць, прасі́ць
3.
v.i.
цяга́цца (бязмэ́тна), абіва́цца; гультаява́ць, гульта́іць
4.
adj.
малава́ртасны; дрэ́нны; бязва́ртасны; фальшы́вы
bum cheque — чэк без пакрыцьця́
•
- on the bum
5.
n.
аза́дак -ка m. (у чалаве́ка)
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
less
[les]
1.
adj., adv.
1) ме́ншы; менш, ме́ней
less known — ме́ней ве́дамы
less important — менш ва́жны
2) ніжэ́йшы ра́нгам, ве́кам
2.
n.
ме́ншая ко́лькасьць, ме́ней
He refused to take less than $5 — Ён адмо́віўся ўзя́ць менш, як 5 даля́раў
3.
prep.
без, мі́нус
a year less two days — год бяз двух дзён
•
- less and less
- none the less
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
litter
[ˈlɪtər]
1.
n.
1) хлам’ё, сьмяцьцё n., раскі́даныя рэ́чы
2) непара́дак -ку m., неаха́йнасьць f.
3) прыпло́д -у m. (шчаня́т, кацяня́т)
4) по́дсьціл для жывёлы
5) насі́лкі pl. only
2.
v.t.
1) раскіда́ць рэ́чы, папе́ры без пара́дку
2) рабіць непара́дак
3) дава́ць прыпло́д (пра жывёлу)
4) падсьціла́ць, насьціла́ць сало́май
3.
v.i.
парасі́цца; шчані́цца (пра саба́ку, ваўчы́цу)
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
Omnes homines aequales sunt
Усе людзі аднолькавыя.
Все люди одинаковы.
бел. Адзін ‒ васемнаццаць, а другі ‒ без двух дваццаць. Адным мірам мазаны. Што ўсяму міру, тое і бабінаму сыну. Сонца свеціць усім роўна.
рус. И за синим морем горох не под печью сеют. Одним ми ром мазаны. Одного поля ягода.
фр. Tous les hommes sont pétris de la même argile (Все люди созданы из одной и той же глины).
англ. All are tarred with the same brush (Одной кистью мечены).
нем. Überall bäckt man das Brot im Ofen (Везде пекут хлеб в печи).
Шасцімоўны слоўнік прыказак, прымавак і крылатых слоў (1993, правапіс да 2008 г.)
Bella gerunt mures, ubi cattum non habet aedes
Мышы ваююць, калі ў хаце няма ката.
Мыши воюют, когда в доме нет кота.
бел. Кошка з дому ‒ мышка на стол.
рус. Когда нет кота в дому, играют мыши по столу. Кошка из дому ‒ мышкам воля. Без кота ‒ мышам масленица.
фр. Quand le chat dort les souris dansent (Когда кот спит, мыши танцуют).
англ. When the cat is away, the mice will play (Когда нет кота,, мыши играют).
нем. Katze aus dem Haus, rührt sich die Maus (Кошка из дома, шевелится мышь).
Шасцімоўны слоўнік прыказак, прымавак і крылатых слоў (1993, правапіс да 2008 г.)
Camelus desiderans cornua, etiam aures perdidit
Вярблюд, імкнучыся набыць рогі, страціў нават вушы.
Верблюд, стремясь приобрести рога, утратил даже уши.
бел. Хто многа жадае, той нічога не мае. Не ганіся за вялікім, бо і малое згубіш.
рус. Много желать, добра не видать. За большим погонишься, малое потеряешь. Погнался за ломтём, без крохи остался. Лишнего пожелаешь, и последнее потеряешь.
фр. A vouloir trop on obtient peu (Желаешь много ‒ получишь мало).
англ. Leave well alone (Оставь добро в покое).
нем. Wer alles will gewinnen, dem alles wird zerrinnen (Кто хочет всё получить, у того всё исчезнет).
Шасцімоўны слоўнік прыказак, прымавак і крылатых слоў (1993, правапіс да 2008 г.)
Amicus certus in re incerta cernitur
Верны сябар пазнаецца ў бядзе.
Верный друг познаётся в беде.
бел. Сябры пазнаюцца ў бядзе. Прыяцелі пазнаюцца ў няшчасці. Той не можа быць другам, хто абыдзе ў бядзе кругам.
рус. Конь узнаётся при горе, а друг при беде. Друг познаётся в несчастье. Коня в рати узнаешь, друга ‒ в беде. Без беды друга не узнаешь.
фр. Au besoin on connaît l’ami (В нужде познают друга).
англ. A friend in need is a friend indeed (Друг в беде ‒ настоящий друг).
нем. Glück macht Freunde, Unglück prüft (Счастье создаёт друзей, несчастье испытывает).
Шасцімоўны слоўнік прыказак, прымавак і крылатых слоў (1993, правапіс да 2008 г.)
Felix, qui nihil debet
Шчаслівы той, хто нічога не вінен.
Счастлив тот, кто ничего не должен.
бел. Лелей легчы спаць галоднаму, чым з доўгам.
рус. Долг не ревёт, а спать не даёт. Долг есть тягостное бремя ‒ отнимает сон и время.
фр. Qui paie ses dettes s’enrichit (Становится богатым тот, кто платит свои долги).
англ. Out of debt, out of danger (Избавиться от долга ‒ избежать опасности).
нем. Borgen macht Sorgen (Отдолжить ‒ заботу нажить). Hüte dich vor Borgen, so schläfst du ohne Sorgen (Берегись от давания взаймы, так будешь спать без забот).
Шасцімоўны слоўнік прыказак, прымавак і крылатых слоў (1993, правапіс да 2008 г.)
Qui totum vult, totum perit
Хто ўсяго жадае, усё губляе.
Кто всего желает, всё теряет.
бел. Хто многа жадае, нічога не мае. Пагонішся за вялікім ‒ і малое згубіш. Лішняе пажадаеш ‒ апошняе пацяраеш.
рус. Много нагребёшь ‒ домой не принесёшь. Много хватать ‒ своё потерять. Погнался за ломтём, да без крохи остался. Съел волк кобылу, да дровнями подавился. Лишнего пожелаешь ‒ своё потеряешь.
фр. Qui désire tout perd tout (Кто всего желает, всё теряет).
англ. All covet, all lose (Всё желать ‒ всё потерять).
нем. Zu voll schläft faul (Слишком полный плохо спит).
Шасцімоўны слоўнік прыказак, прымавак і крылатых слоў (1993, правапіс да 2008 г.)