Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
заблагорассу́дитьсясов., безл. (захотеться) захаце́цца, заману́цца; (вздуматься) узду́мацца; а также переводится личными формами от палічы́ць (знайсці́) патрэ́бным;
он де́лает, что ему́ заблагорассу́дится ён ро́біць, што́ яму́ захо́чацца (узду́маецца);
ему́ не заблагорассу́дилось мне отве́тить ён не палічы́ў (не знайшо́ў) патрэ́бным мне адказа́ць.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
Клы́паць ’марудна ісці, накульгваючы, перавальваючыся з нагі на нагу’ (ТСБМ, Нас., Мат. Гом., ТС, Др.-Падб., Нік. Посл., Сцяшк., Бір., Юрч., КЭС, лаг.). Лічыцца балтызмам. Рус.клыпаць ’тс’. Параўн. літ.klỹpti ’кульгаць’ (гл. Лаўчутэ, Балтизмы, 54 з літаратурай). Але, як адзначыў Трубачоў (Эт. сл., 10, 81–82), наяўнасць серб.-харв.кли̏пати(се) ’цяжка ісці, калываючыся ад стомы’, якое можна разглядаць як адпаведнік бел.клыпаць, укр.клипати, пярэчыць версіі аб балтыйскім паходжанні апошніх слоў і робіць верагоднай гіпотэзу аб прасл.klypati, якое адпавядае літ.klū́poti ’стаяць на каленях’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Прыго́жы ’прыемны, гожы, сімпатычны’ (ТСБМ, Шпіл., Нас., Мік., Ласт., Байк. і Некр., Яруш., Растарг.; чэрв., Сл. ПЗБ), пріго́жый ’тс’ (Бяльк.). Сюды ж вытворныя рознасуфіксальныя назоўнікі: прыгажо́сць, прыго́жасць ’уласцівасць прыгожага; што-небудзь прыгожае, чароўнае; хараство; прыгожае (агульнае паняцце); прыгожы знешні выгляд; прыгажуня’, толькі мн. л. прыгажо́сці ’прыгожыя мясціны; тое, што робіць уражанне сваім прыгожым выглядам’, у значэнні выклічніка ’выклікае захапленне, адабрэнне і пад.’ (Шпіл., Байк. і Некр., Яруш., ТСБМ), прігажо́сьць, прыго́жысьць ’прыгажосць’ (Бяльк.). Працягвае ст.-бел.пригожии ’прыгодны, прыдатны, адпаведны, належны’ (Сл. Скарыны), прэфіксальнае ўтварэнне ад го́жы (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
jaskółka
jaskółk|a
ж.
1. ластаўка;
2.тэатр.разм. галёрка;
chodzić do teatru na ~ę — хадзіць у тэатр на галёрку;
jedna ~a nie czyni wiosny прым. адна ластаўка вясны не робіць
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
ку́рыца, -ы, мн. ку́ры і (з ліч. 2, 3, 4) ку́рыцы, -рэ́й, ж.
1. Свойская птушка, якую разводзяць для атрымання яек і мяса.
2. Самка птушак атрада курыных.
К. з куранятамі.
3. Мяса курыцы; кураціна.
◊
Класціся спаць з курамі — вельмі рана.
Курам на смех — пра што-н. вельмі недарэчнае.
Куры засмяюцькаго — пра таго, хто робіць што-н. недарэчнае.
Куры не клююць — вельмі многа (звычайна пра грошы).
Мокрая курыца — пра растрывожанага, спалоханага або бязвольнага, бесхарактарнага чалавека.
|| памянш.ку́рачка, -і, ДМ -чцы, мн. -і, -чак, ж.
|| прым.куры́ны, -ая, -ае.
○
Курыная слепата —
1) тое, што і кураслеп;
2) хвароба вачэй, калі чалавек не бачыць пры слабым святле, асабліва ў прыцемку.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
Éhre
f -, -n
1) го́нар
2) паша́на
auf ~! — сло́ва го́нару!
damít kann mann kéine ~ éinlegen — гэ́та не ро́біць го́нару
die létzte ~ erwéisen* — адда́ць апо́шні доўг
er fühlte sich in séiner ~ gekränkt — яго́ го́нар задзе́ты
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
не́людзь, ‑я, м.
1. Нелюдзімы чалавек. [Кашырын] страціў веру ў сябе і людзей, замкнуўся ў сваю шкарлупіну, стаў нелюдзем і пачаў выпіваць.Сяргейчык.//Неадабр. Які робіць не па-людску. [Бабка:] — Сын у мяне, дзеткі, нелюдзь такі. З’ехаў з дому, пакінуў калгас, і не тое, каб мне, старой, памагаць, дык яшчэ мяне ўсю абшастаў.Скрыган.
2.пераважнамн. (не́людзі, ‑яў). Вылюдкі, звяры. [Карнікі] былі сапраўдныя нелюдзі, бо іначай не выганялі б яны на сіберны холад старых і малых.Сабаленка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
нязда́тны, ‑ая, ‑ае.
1. Які не мае здатнасці да чаго‑н.; няздольны. Няздатны да вучобы. Няздатны спяваць. □ Думала [Галя]: а чаму б ім сапраўды не з’ехаць туды, дзе іх ніхто не ведае, з’ехаць ад гэтай паняверкі, ад косых позіркаў. Хіба яна такая ўжо няздатная, што нідзе сабе і месца добрага не знойдзе?Сабаленка.
2. Які не падыходзіць для чаго‑н.; непрыгодны. Можна было падумаць, што.. [Андрэй] толькі тое і робіць — смяецца ўвесь дзень, на другое няздатны.Пташнікаў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
прырабі́ць, ‑раблю, ‑робіш, ‑робіць; зак.
1.што. Прымацаваць, трывала злучыць з чым‑н. Па вечарах [Ляткоўскі] стаў хадзіць з шомпалам, прырабіўшы да яго драўляную асаду.Вітка.// Прыбудаваць да чаго‑н. (якое‑н. памяшканне). [Бацька] да сяней прырабіў трысценак з адным акном, паставіў печ.Гурскі.Жыў Герасім у той жа маленькай варывеньцы. Толькі прырабіў да яе за гэты час дашчаную прыбудоўку з акенцам.Якімовіч.
2. Зарабіць у дадатак да асноўнага заработку. Прырабіць на разгрузцы вагонаў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)