прабе́гчы, -бягу́, -бяжы́ш, -бяжы́ць; -бяжы́м, -бежыце́, -бягу́ць; -бе́г, -гла; -бяжы́; зак.
1. Бягом прайсці міма або цераз што-н.
П. цераз поле.
П. па двары.
2. што. Бягом пераадолець якую-н. адлегласць.
П. тры кіламетры.
3. (1 і 2 ас. не ўжыв.), перан. Паказацца і хутка знікнуць, мільгануць, пранесціся.
Па твары прабегла ўсмешка.
4. перан., што. Бегла прачытаць (разм.).
П. вачамі старонку.
5. чым. Правесці (пальцамі, рукой) па чым-н. (разм.).
П. пальцамі па клавішах.
|| незак. прабяга́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
ры́са, -ы, мн. -ы, рыс, ж.
1. Вузкая паласа, лінія.
Правесці рысу.
Падвесці рысу пад чым-н. (таксама перан.: падвесці вынік, скончыць з якой-н. справай).
2. Лінія (існуючая ці ўяўная), якая раздзяляе што-н., рубеж.
Р. пад’ёму вады.
3. Уласцівасць, адметная адзнака, якасць.
Рысы характару.
Рысы новага чалавека.
4. мн. Тое, што і рысы твару.
Дарагія рысы.
◊
Рысы твару — абрысы, аблічча твару.
Прыгожыя рысы твару.
У агульных рысах — без падрабязнасцей.
|| памянш. ры́ска, -і, ДМ -ры́сцы, мн. -і, -сак, ж.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
прашы́ць, -ы́ю, -ы́еш, -ы́е; -ы́ты; зак.
1. што. Сшыць скразным швом, зрабіць шво, швы на чым-н.
П. падэшвы.
П. каўнер.
2. каго-што. Прастрэліць куляй, снарадам; зрашэціць кулямі, асколкамі снарадаў (разм.).
Куля прашыла калена.
П. варожую калону кулямётнай чаргой.
3. што. Правесці які-н. час за шыццём.
П. увесь вечар.
|| незак. прашыва́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е (да 1 і 2 знач.).
|| наз. прашы́ўка, -і, ДМ -ўцы, ж. (да 1 знач.) і прашыва́нне, -я, н. (да 1 і 2 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
перспекты́ва ж., в разн. знач. перспекти́ва;
у ~ве гэ́та ме́ла і́ншы вы́гляд — в перспекти́ве э́то име́ло ино́й вид;
зако́ны ~вы — зако́ны перспекти́вы;
адсу́тнасць ~вы — отсу́тствие перспекти́вы;
~вы на ўраджа́й — перспекти́вы на урожа́й;
перспекты́ва праве́сці ле́та на мо́ры — перспекти́ва прове́сти ле́то на́ море
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
пераспа́ць, ‑сплю, ‑спіш, ‑спіць; зак.
1. што. Перабыць які‑н. час у стане сну. Мядзведзі пераспалі зіму ў бярлозе. // і без дап. Пераначаваць, правесці ноч дзе‑н. — Ну вось, пераспім сённяшнюю ноч і заўтра — у дарогу, — нарэшце сказала маці. Ус. [Валодзя:] — Што ж, пойдзем у Дубраўку, пераспім, а заўтра накіруем разведку ў Слабаду. Федасеенка.
2. Разм. Праспаць больш, чым трэба. Ці не выспаўся добра, ці пераспаў трохі? Ваданосаў. // каго. Праспаць даўжэй за каго‑н. Пераспаць усіх.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
мабілізава́ць, ‑зую, ‑зуеш, ‑зуе; зак. і незак., каго-што.
1. Правесці (праводзіць) мабілізацыю (у 1, 2 знач.). Бязвусым юнаком быў Антось Галамака, калі ў шаснаццатым годзе мабілізавалі яго ў царскую армію. Чарнышэвіч. Калі пачалася вайна, бацьку і Грышу мабілізавалі адразу, а Юрка астаўся ў акупацыі. Навуменка.
2. перан. Прывесці (прыводзіць) у актыўны стан для дасягнення якой‑н. мэты, выканання якога‑н. задання. Навучаны шматгадовым вопытам, Яраш усё зразумеў і .. мабілізаваў свой спакой і вытрымку. Шамякін.
[Ад фр. mobiliser.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
рэалізава́ць, ‑зую, ‑зуеш, ‑зуе; зак. і незак., што.
1. Правесці (праводзіць) у жыццё; ажыццявіць (ажыццяўляць), здзейсніць (здзяйсняць). Рэалізаваць планы. Рэалізаваць задумы. □ [Райхенау:] Перад пагрозаю смерці ваша галава пачала інтэнсіўна дзейнічаць. Ну што ж, паспрабуйце рэалізаваць свае планы. Дзейнічайце. Губарэвіч. Адстойваць дабро — значыць раззбройваць зло, вынішчаць яго карэнне і рэцыдывы.. Гэта добра разумее Мікола Маляўка, хоць яшчэ і не поўнасцю рэалізуе свае дэкларацыі. Грахоўскі.
2. Перавесці (пераводзіць) у грошы; прадаць (прадаваць). Рэалізаваць прадукцыю. Рэалізаваць тавар.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
прагуля́ць, -я́ю, -я́еш, -я́е; -я́ны; зак.
1. Правесці некаторы час у гулянні (у 1—3, 5 і 7 знач.)
П. гадзіну на свежым паветры.
Паўдня прагулялі ў шашкі.
2. што. З-за гульні прапусціць што-н., пазбавіцца чаго-н. (разм.).
П. вячэру.
3. што і без дап. Не з’явіцца на работу, зрабіць прагул.
П. заняткі.
4. што. Патраціць на гулянне, п’янства (разм.).
П. многа грошай.
5. каго-што. Пацярпець паражэнне ў гульні або прайграць каго-, што-н.
П. шахматную партыю.
|| незак. прагу́льваць, -аю, -аеш, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
прае́хаць, -е́ду, -е́дзеш, -е́дзе; -е́дзь; зак.
1. што. Перамяшчаючыся на чым-н., мінуць, пераадолець якую-н. прастору.
П. плошчу.
П. міма станцыі.
П. пяць кіламетраў.
2. што. Не спыніцца, не сысці там, дзе было трэба.
П. сваю станцыю.
3. Правесці ў дарозе які-н. час.
П. восем гадзін.
4. Тое, што і праехацца (у 1 знач.).
Эх, добра п. па роўнай дарозе на веласіпедзе.
|| незак. праязджа́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е (да 1, 2 і 4 знач.).
|| наз. прае́зд, -у, М -дзе, м. (да 1 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
прапіса́ць, -ішу́, -ішаш, -іша; -ішы́; -ісаны; зак.
1. каго-што. Аформіць афіцыйным запісам пражыванне каго-н. дзе-н.
П. кватаранта.
2. што. Назначыць (якое-н. лякарства або лячэнне) хвораму.
П. бром. П. пасцельны рэжым.
3. каго (што). Паведаміць у друку пра чые-н. недахопы, дрэнныя ўчынкі і пад. (разм.).
П. лайдака ў газеце.
4. Правесці пэўны час пішучы.
Цэлую ноч прапісаў.
|| незак. прапі́сваць, -аю, -аеш, -ае.
|| наз. прапі́сванне, -я, н. і прапі́ска, -і, ДМ -пісцы, ж. (да 1 знач.).
|| прым. прапі́сачны, -ая, -ае (спец.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)