алты́н м., ист. алты́н;

◊ не было́ ні гро́ша, ды ра́птам а. — не́ было ни гроша́ и вдруг алты́н

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (актуальны правапіс)

паўрубля́ полти́на ж.;

◊ за мо́рам цяля́ — паўрубля́, ды рубе́ль пераво́зу — посл. за мо́рем телу́шка — полу́шка, да рубль перево́зу

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (актуальны правапіс)

смець несов. сметь;

не сме́й(це)! — не сме́й(те)!;

◊ уме́ю, ды не сме́ю — погов. уме́ю, да не сме́ю

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (актуальны правапіс)

сшы́ты сши́тый; смётанный; состёганный, ста́чанный; см. сшыць;

◊ нязгра́бна скро́ены, ды мо́цна с. — погов. нела́дно скро́ен, да кре́пко сшит

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (актуальны правапіс)

пыта́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е; незак.

1. каго (што), з дадан. і без дап. Звяртацца да каго-н. з пытаннем, каб даведацца пра што-н., высветліць што-н.

У людзей пытай, ды свой розум май (прыказка). Хто пытае, той не блудзіць (прыказка). П. вучня (з мэтай высветліць веды).

2. што і чаго. Прасіць дазволу на што-н., звяртацца з якой-н. просьбай.

П. дазволу. П. парады.

3. што. Патрабаваць прад’явіць (дакумент).

П. пасведчанне.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)

ра́нні, -яя, -яе.

1. Які мае адносіны да рання; ранішні.

У р. час.

2. Які з’яўляецца самай першай, пачатковай парой якога-н. часу, пачаткам пэўнага працэсу, першай стадыяй развіцця.

Р. вечар.

Ранняе Сярэдневякоўе.

3. Які наступае раней, чым звычайна (пра поры года, час сутак і пад.).

Ранняя зіма.

◊

Малады ды ранні (разм., часцей неадабр.) — пра вопытнага, спрактыкаванага не па гадах чалавека.

Ранняя птушка — пра таго, хто рана ўстае, з’яўляецца рана дзе-н.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)

хлуд, ‑у, М ‑дзе, м.

Дробны хвораст, вецце. А бульдозер, падобны да гэбля, Рэжа хлуд балацяны, кусты. Хведаровіч. Нават і на сухім аеры ды хлудзе, нават і ў ботах, адзетаму ды пад плашчом — даволі такі холадна. Брыль.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

цюга́каць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; незак.

Нацкоўваючы сабак на звера, крычаць «цюга». Выбеглі людзі з хатак, У неба рукамі загрукалі: — Ды ён, ірад, д’яблу служыць, Ды ён — сын нячыстых сіл. Як на яго цюгакалі, Бы на ваўка. Сіпакоў.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

пакуме́каць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; зак.

Разм. Кумекаць некаторы час; падумаць. Трэба сесці ды пакумекаць.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

цяў, выкл.

Ужываецца гукапераймальна для абазначэння брэху сабачаняці. Рыжая сучачка Цяў ды цяў... Лойка.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)