рабінзо́н
(англ. Robinson = імя героя рамана Д. Дэфо «Рабінзон Круза»)
чалавек, які жыве ў бязлюдным месцы і вымушаны сам здабываць усё неабходнае для жыцця.
Слоўнік іншамоўных слоў. Актуальная лексіка (А. Булыка, 2005, правапіс да 2008 г.)
эстэ́т
(фр. esthéte, ад гр. aisthetes = які ўспрымае, адчувае)
1) прыхільнік усяго прыгожага, вытанчанага;
2) чалавек, які больш цэніць у мастацтве форму, чым змест.
Слоўнік іншамоўных слоў. Актуальная лексіка (А. Булыка, 2005, правапіс да 2008 г.)
Homo hebes
Абмежаваны чалавек.
Ограниченный человек.
бел. Здаўся на затычку да пустога хлева. Ад парожняга хлева затычка. 3 ім ні шыць, ні пароць.
рус. Он пороху не выдумает. Он трёх не перечтет. Ни в дудочку, ни в сопёлочку.
фр. Homme borné (Ограниченный человек). Il n’a pas inventé la poudre (Он не выдумал пороху).
англ. He is no conjurer (Он не фокусник). He will never set the Thames on fire (Он не подожжет Темзу).
нем. Breite Stirn und wenig Hirn (Широкий лоб и мало мозга).
Шасцімоўны слоўнік прыказак, прымавак і крылатых слоў (1993, правапіс да 2008 г.)
Est phrasis in puero bene consentanea vero
Слова дзіцяці адпавядае праўдзе.
Речь ребёнка соответствует правде.
бел. Дзіця не салжэ. Дзіця і п’яны праўду скажа. Чалавек да сямі лет праўду гаворыць. Малое і п’янае найлепшу праўду скажа.
рус. Устами младенца глаголет истина. Глупый да малый всегда правду говорят.
фр. Les paroles de l’enfant correspondent à la vérité (Слова ребёнка соответствуют истине).
англ. Truth comes out of the mouths of babes and sucklings (Устами младенцев глаголет истина).
нем. Kinder und Narren sprechen die Wahrheit (Дети и дураки говорят правду).
Шасцімоўны слоўнік прыказак, прымавак і крылатых слоў (1993, правапіс да 2008 г.)
адзіно́чка, -і, мн. -і, -чак.
1. Той, хто адзін, без сям’і, не ў пары. Адзіночкі харчаваліся ў сталовай.
2. ДМ -у, Т -ам, м.; ДМ -чцы, Т -ай (-аю), ж. Чалавек, які займаецца чым-н. адзін, працуе адзін, без удзелу, без дапамогі іншых. Саматужнік-а.
3. ж. Камера на аднаго зняволенага. Пасадзіць у адзіночку.
4. ж. Гоначная лодка з адным весляром. Байдарка-а.
○
Маці-адзіночка — жанчына, якая самастойна выхоўвае пазашлюбнае дзіця.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс, часткова)
апусці́цца, -ушчу́ся, -у́сцішся, -у́сціцца; зак.
1. Перамясціцца ў больш нізкае становішча; знізіцца. Бусел апусціўся на луг.
2. на што і без дап. Наблізіўшыся да паверхні зямлі, ахінуць, ахутаць што-н. Вячэрні змрок апусціўся на горад.
3. без дап. Спусціўшыся, перагарадзіць доступ куды-н. Заслона апусцілася. Шлагбаум апусціўся.
4. перан. Перастаць клапаціцца пра свой знешні выгляд, дрэнна паводзіць сябе ў маральных адносінах. Апусціўся чалавек.
|| незак. апуска́цца, -а́юся, -а́ешся, -а́ецца.
|| наз. апушчэ́нне, -я, н.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс, часткова)
зжы́ць, зжыву́, зжыве́ш, зжыве́; зжывём, зжывяце́, зжыву́ць; зжыў, зжыла́, -ло́; зжы́ты; зак.
1. каго (што) з чаго і без дап. Стварыўшы невыносныя ўмовы, не даць жыць каму-н. дзе-н. Зжылі злоснікі добрага чалавека. З. са свету (змучыць чым-н.).
2. што. Пазбавіцца ад чаго-н., выкараніць у сабе што-н. З. недахопы.
3. Пражыць (жыццё, многа гадоў і пад.). Чалавек жыццё зжыў, а розуму не набраўся.
|| незак. зжыва́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс, часткова)
здаро́жаны, ‑ая, ‑ае.
Стомлены, замораны дарогай, у дарозе. Дзверы ціхенька адчыніліся, і ў пакой улез здарожаны чалавек у чорным кажушку. Быкаў. // Які выражае стомленасць дарогай. Калі б у гэты момант гаспадар ці гаспадыня паглядзелі на Сяргея, яны заўважылі б, што на твары яго, здарожаным і бледныя, выступіла як у хворага, нездаровая, плямамі, чырвань. Сіўцоў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
зеленава́ты, ‑ая, ‑ае.
1. Злёгку зялёны (у 1, 2 знач.); з зялёным адценнем. Зеленаватыя вочы ўмеюць быць злымі і строгімі, хоць сам старшыня чалавек не злы. Колас. З мора насустрач нам адна за другой коцяцца ўзнятыя ветрам зеленаватыя хвалі. Галавач.
2. Недаспелы, зялёны. Жыта пачало хутка даспяваць. Толькі ў нізінах яно было зеленаватым. Асіпенка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
змо́ва, ‑ы. ж.
Тайнае пагадненне некалькіх асоб аб сумесных дзеяннях супроць каго‑, чаго‑н. для дасягнення пэўных палітычных мэт. Насельніцтва пачало ўсё больш і больш пераконвацца, што гэта дума з’яўляецца новай змоваю буржуазіі і самаўладства. Колас. // Тайны ўгавор, дамоўленасць. [Наталля:] Дык гэта ж і ёсць змова дваіх супроць трэцяга. Прычым, гэты трэці — чэсны чалавек. Крапіва.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)