власть в разн. знач. ула́да, -ды ж., мн. ула́ды, род. ула́д;
сове́тская власть саве́цкая ўла́да;
вое́нные власти вае́нныя ўла́ды;
превыше́ние власти юр. перавышэ́нне ўла́ды;
стоя́ть у власти стая́ць на чале́ ўла́ды, трыма́ць ула́ду;
со́бственной властью сваёй ула́дай;
во власти чего́-л. у пало́не чаго́-не́будзь, пад ула́дай чаго́-не́будзь;
в мое́й (твое́й, его́) власти маё (тваё, яго́) пра́ва;
э́то не в мое́й (твое́й, его́) власти гэ́та не ад мяне́ (цябе́, яго́) зале́жыць;
ва́ша власть ва́ша во́ля, ва́ша спра́ва;
потеря́ть власть над собо́й стра́ціць ула́ду над сабо́й.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
узна́ть сов.
1. (опознать, признать, распознать) пазна́ць; распазна́ць;
я узна́л его́ по го́лосу я пазна́ў яго́ па го́ласе;
его́ нельзя́ узна́ть яго́ не́льга пазна́ць;
2. (изведать, испытать) спазна́ць, зазна́ць, зве́даць; (познать) пазна́ць;
узна́ть нужду́ спазна́ць (зазна́ць, зве́даць) бе́днасць (няста́чу);
3. (получить представление) спазна́ць, уве́даць;
узна́ть че́й-л. хара́ктер спазна́ць (уве́даць) чый-не́будзь хара́ктар;
4. (разузнать, получить сведения, услышать) даве́дацца, дазна́цца, прачу́ць, дачу́цца;
я э́то узна́л от бра́та я пра гэ́та даве́даўся (дазна́ўся, дачу́ўся) ад бра́та;
мы узна́ли, что… мы даве́даліся (дазна́ліся, прачу́лі, дачу́ліся), што…;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
Parthis mendacior
Ілжывыя больш за парфян*.
Лживее парфян.
бел. Ілжэ не падсяваючы. Ён не ступіць, каб не залгаў. Не брахне, дык не дыхне. У яго залгаць, як арэх раскусіць. Не быў на той даліне, дзе праўду дзялілі.
рус. Врёт как сивый мерин. Врёт и глазом не смигнёт. Врёт, что помелом метёт. Врёт, людей не стыдится и Бога не боится. Так соврёт, что и не перелезешь. Так путает, что и сам дороги домой не найдёт. Не в подъём человеку врёт. Врёт, как водой бредёт.
фр. Mentir comme un arracheur de dents (Врать как зубодёр). Mentir comme un laquais (Врать как лакей). Mentir comme une oraison funèbre (Врать как надгробная речь). Mentir comme une épitaphe (Врать как эпитафия).
англ. Lie like a gas-meter (Врать как газовый счётчик).
нем. Er lügt wie gedruckt (Он врёт как по печатному).
* Парфяне ‒ ваяўнічы іранскі народ; парфяне славіліся вераломствам i лжывасцю.
Шасцімоўны слоўнік прыказак, прымавак і крылатых слоў (1993, правапіс да 2008 г.)
мро́іць, мрою, мроіш, мроіць; незак., пра каго-што, аб кім-чым і без дап.
Уяўляць у думках, марыць. Ці даўно .. [Захарка] мроіў, як яго дужы і смелы бацька накінецца на ворагаў са стрэльбай у руках. «ЛіМ». Век я пра славу сусветную мрою. Калачынскі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
падпа́сак, ‑ска, м.
Памочнік пастуха (звычайна падлетак). Быў [Міхаль] спачатку падпаскам, потым пастухом, а калі вырас і ўвабраўся ў сілу, стаў парабкам. Чарнышэвіч. Наперадзе статка ішоў пастух, а ззаду — падпасак з даўжэзнай, у шмат разоў большай за яго пугай, якой практыкаваўся «страляць». Гурскі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
пазакла́сны, ‑ая, ‑ае.
Які праводзіцца не ў класе, не ў час урокаў. [Настаўніца] прынесла ў школу многа новага, свежага, цікавага, ажывіла пазакласную работу. Шамякін. Максім пайшоў у гімназію. Бацька і тады кіраваў яго пазакласным чытаннем, спыняючыся на класіках рускай і зарубежнай літаратуры. Лойка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
панаву́чваць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; зак., каго.
Навучыць чаму‑н. усіх, многіх. Казіміру было сумна, бо ён тут здружыўся з народам, прывык да яго, і цяпер не хацелася пакідаць і гэтых мілых дзяўчатак, якіх ён панавучваў сапраўднай рабоце ў сябе ў бухгалтэрыі. Скрыган.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
непярэ́ліўкі, ‑лівак; адз. няма.
Разм. Кепскія справы; нявыкрутка. — Падмацуемся... і пададзімся адсюль далей, — так раіў сябрам Клышэўскі. — На в[я]сну вернемся, а пакуль непярэліўкі, пойдзем у лясы, туды, пад Клайпеду. Броўка. Дзед шапнуў унуку: — Бяжы, ратуй свайго дружбака! Відаць, у яго нейкія непярэліўкі. Рылько.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
неразва́жлівы, ‑ая, ‑ае.
Такі, якому не ўласціва разважлівасць. — Я не хачу, каб мой муж хадзіў [на заданне] недзе без мяне. Удваіх і паміраць лягчэй. Вы не ведаеце яго [Міколу] — ён такі неразважлівы, усюды лезе, на ражон. Новікаў. // Які робіцца без папярэдняй развагі; неабдуманы. Неразважлівы ўчынак.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
няго́днік, ‑а, м.
Чалавек ганебных, несумленных паводзін; нізкі чалавек. Муж аказаўся нягоднікам. Лёля пакідае яго. Хадкевіч. — Я пагарджаю табой. Ты — баязлівец, вось хто, — даляцеў з зямлянкі жаночы голас. — Цябе судзіць трэба, расстраляць, нягодніка. Дзенісевіч. // Ужываецца як лаянкавае слова. [Палкоўнік:] — Устаць перада мной, нягоднік! Лынькоў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)