аказа́цца¹, акажу́ся, ака́жашся, ака́жацца; акажы́ся; зак.

1. Стаць, з’явіцца ў сапраўднасці кім-, чым-, якім-н.

Мікола аказаўся добрым настаўнікам.

Аказалася, што хлопцы ведалі адзін аднаго.

2. Апынуцца дзе-н., у якім-н. месцы, трапіць куды-н.

Дырэктар аказаўся на сходзе.

3. Знайсціся, быць у наяўнасці.

Добра, што з сабою аказаліся грошы.

|| незак. ака́звацца, -аюся, -аешся, -аецца.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)

а́кцыя¹, -і, мн. -і, -цый, ж.

Каштоўная папера, якая сведчыць аб узносе пэўнага паю ў прадпрыемства і дае права яе ўладальніку на ўдзел у прыбытках гэтага прадпрыемства.

Скупіць акцыі.

Акцыі падняліся (цана на іх узрасла).

Акцыі чые падаюць (або павышаюцца) — падае (або павышаецца) уплыў, роля каго-н. у чым-н.

|| прым. акцыяне́рны, -ая, -ае.

Акцыянерны капітал.

Акцыянернае таварыства.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)

апячы́ся, апяку́ся, апячэ́шся, апячэ́цца; апячо́мся, апечаце́ся, апяку́цца; апёкся, апякла́ся, -ло́ся; апячы́ся; зак.

1. Пашкодзіць сабе што-н. агнём або чым-н. гарачым, едкім, пякучым; атрымаць апёк.

А. крапівою.

2. перан. Пацярпець няўдачу, нечакана сустрэўшы перашкоду пры спробе зрабіць што-н. (разм.).

А. на новай справе.

Каля вады намочышся, каля агню апячэшся (прыказка).

|| незак. апяка́цца, -а́юся, -а́ешся, -а́ецца.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)

абляпі́ць, -ляплю́, -ле́піш, -ле́піць; -ле́плены; зак., каго-што.

1. (1 і 2 ас. звычайна не ўжыв.). Прыстаць, прыліпнуць з усіх бакоў да каго-, чаго-н.; пакрыць усю паверхню.

Гліна абляпіла чаравікі.

Мурашкі абляпілі цукар (перан.: населі кругом).

2. Наклейваючы, пакрыць чым-н.

А. сцены афішамі.

3. перан. Акружыць.

Дзеці абляпілі сані з усіх бакоў.

|| незак. абле́пліваць, -аю, -аеш, -ае.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)

аглушы́ць, аглушу́, аглу́шыш, аглу́шыць; аглу́шаны; зак., каго-што.

1. гл. глушыць.

2. Моцным гукам, шумам пазбавіць слыху або яснасці слыху.

А. выбухам.

3. перан. Напоўніць аглушальнымі гукамі (паветра, прастору).

4. Моцна ўдарыць па галаве; ударам давесці да непрытомнасці (разм.).

5. перан. Чым-н. нечаканым моцна ўразіць, ашаламіць.

А. навінамі.

|| незак. аглу́шваць, -аю, -аеш і аглуша́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)

абвясці́ць, -вяшчу́, -ве́сціш, -ве́сціць; -ве́шчаны; зак., што.

1. Давесці да ўсеагульнага ведама.

А. парадак галасавання.

2. Афіцыйным актам устанавіць што-н., заявіць аб пачатку якога-н. дзеяння, становішча.

А. перамір’е.

3. Афіцыйна прызнаць каго-н. кім-, чым-н.

А. імператарам.

4. Урачыста аб’явіць, абнародаваць.

А. незалежнасць краіны.

|| незак. абвяшча́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.

|| наз. абвяшчэ́нне, -я, н.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)

касі́ць², кашу́, ко́сіш, ко́сіць; незак.

1. што. Рабіць касым, крывым; перакошваць.

К. рот.

2. што і чым. Глядзець коса, убок.

Конь касіў вокам на кучу канюшыны.

3. Быць касавокім, касым.

Левае вока косіць.

|| зак. скасі́ць, скашу́, ско́сіш, ско́сіць; ско́шаны (да 1 знач.) і пакасі́ць, -кашу́, -ко́сіш, -ко́сіць; -ко́шаны (да 1 знач.).

Скасіць вугал хаты.

Вокны пакасіла (безас.).

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)

каўпа́к, -а́, мн. -і́, -о́ў, м.

1. Галаўны ўбор конусападобнай, авальнай або іншай формы.

К. повара.

2. Накрыўка такой формы над чым-н.

Шкляны к.

|| памянш. каўпачо́к, -чка́, мн. -чкі́, -чко́ў, м.

|| прым. каўпа́чны, -ая, -ае (да 1 знач.) і каўпако́вы, -ая, -ае (да 2 знач.; спец.).

Каўпаковая печ (тэхнічная печ з награвальным і засцерагальным каўпаком).

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)

кла́няцца, -яюся, -яешся, -яецца; незак.

1. каму-чаму. Рабіць паклоны ў знак прывітання, павагі, удзячнасці.

К. бацькоўскаму дому.

2. каму. У пісьме або праз каго-н. перадаваць прывітанне.

Кланяйся ад майго імя ўсім родным.

3. перан., каму і перад кім. Звяртацца з просьбай, уніжана аб чым-н. прасіць (разм.).

Кожнаму бюракрату прыходзіцца к.

|| зак. паклані́цца, -ланю́ся, -ло́нішся, -ло́ніцца.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)

куса́цца, -а́юся, -а́ешся, -а́ецца; незак.

1. Мець прывычку кусаць (у 1 знач.).

Сабака кусаецца.

2. Кусаць адзін аднаго; грызціся (пра сабак, звяроў).

3. перан. Крыўдзіць, дапякаць чым-н.

4. перан. Мець уласцівасць раздражняць, пячы скуру (пра крапіву і іншыя расліны; пра мароз, вецер і інш.), а таксама пра вырабы з грубай шэрсці.

Крапіва кусаецца.

Шарсцяная коўдра кусаецца.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)