мікратапані́мія
(ад мікра- + тапанімія)
сукупнасць мікратапонімаў.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
рахіты́зм
(ад рахіт)
сукупнасць прыкмет рахіту.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
заканада́ўства, ‑а, н.
1. Укладанне і выданне законаў. Пытанні заканадаўства.
2. Сукупнасць прававых норм, якія рэгулююць грамадскія адносіны ў цэлым або якую‑н. адну галіну грамадскіх адносін. Савецкае заканадаўства. Працоўнае заканадаўства. Фінансавае заканадаўства.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
драматургі́я, ‑і, ж.
1. Драматычнае мастацтва. Задачы драматургіі. Працаваць у галіне драматургіі.
2. зб. Сукупнасць драматычных твораў якога‑н. пісьменніка, народа, эпохі і пад. Драматургія Крапівы. Беларуская драматургія.
3. Тэорыя пабудовы драматычных твораў.
[Грэч. dramaturgia.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
справазда́чнасць, ‑і, ж.
1. Рахункаводства паводле ўстаноўленай формы, якое вядзецца ўстановамі і прадпрыемствамі, што павінны даваць справаздачу аб сваіх дзеяннях. Фінансавая справаздачнасць.
2. Сукупнасць дакументаў, якія апраўдваюць расходы ўстановы. Прывесці справаздачнасць у парадак.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ogół, ~u
м.
1. агульнасць, сукупнасць;
ogół mieszkańców — усе жыхары;
ludności — усё насельніцтва;
ogół spraw — сукупнасць пытанняў;
2. грамадства;
szeroki ogół — шырокія колы грамадства;
zdanie ~u — грамадская думка;
dobro ~u — агульнае дабро;
w ogóle — наогул; увогуле; у цэлым;
na ogół — наогул; увогуле; у цэлым;
~em — разам, усяго; наогул
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
БІЯЦЭНО́З
(ад бія... + цэноз),
прыродная або штучна ўтвораная сукупнасць жывёл, раслін, грыбоў і мікраарганізмаў, якія сумесна насяляюць участак сушы або вадаёма, удзельнічаюць у кругавароце рэчываў і аб’яднаныя пэўнымі адносінамі паміж сабой і з абіятычным асяроддзем; састаўная ч. біягеацэнозу. Напр., сукупнасць усіх жывых арганізмаў участка лесу, возера, поля.
Тэрмін «біяцэноз» прапанаваў ням. заолаг і гідрабіёлаг К.Мёбіус (1877). Ён падкрэсліваў узаемасувязь усіх кампанентаў біяцэнозу, іх залежнасць ад адных і тых жа абіятычных фактараў, уласцівых дадзенаму месцажыхарству, і ролю натуральнага адбору ў фарміраванні складу біяцэнозу. Адрозніваюць першасныя біяцэнозы, якія склаліся без удзелу чалавека (цалінны стэп, некрануты лес), і другасныя, што зменены дзейнасцю чалавека (лясы, якія выраслі на месцы знішчаных). Асаблівую катэгорыю складаюць згуртаванні, якія ствараюцца і рэгулююцца чалавекам (гл. Аграбіяцэноз). Паводле сістэматычных адзнак вылучаюць фітацэноз (сукупнасць раслін), зоацэноз (сукупнасць жывёл) і мікробацэноз (сукупнасць мікраарганізмаў); функцыянальна паводле ступеняў экалагічнай піраміды падзяляюць на групы арганізмаў: прадуцэнты, кансументы і рэдуцэнты, аб’яднаныя трафічнымі сувязямі; структурна адрозніваюць гарызонты, слаі, ярусы, полагі, мератопы. Па сезонах года разглядаюць аспекты біяцэнозаў, утвораных больш дробнымі групоўкамі — кансорцыямі, сінузіямі і марфал. часткамі — парцэламі, можа складацца з нешматлікіх (алігацэноз) і шматлікіх (поліцэноз) відаў. Біяцэноз характарызуецца пэўнай біямасай і біялагічнай прадукцыйнасцю. Найб. складаныя біяцэнозы трапічных лясоў. Біяцэнозы ўмеранага пояса, асабліва лясныя, таксама багатыя паводле складу відаў, напр. біяцэнозы дубровы складзены больш як са 100 відаў раслін, некалькіх тысяч відаў жывёл і сотняў грыбоў і мікраарганізмаў, якія даюць у сукупнасці шчыльнасць насельніцтва ў дзесяткі і сотні тысяч асобін на 1 м². Біяцэнозы вывучае біяцэналогія.
І.К.Лапацін.
т. 3, с. 182
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
партыту́ра, ‑ы, ж.
Сукупнасць усіх партый шматгалосага музычнага твора. Партытура оперы. // Нотная кніга з запісам усіх партый такога твора. Давід Ойстрах і Леў Аборын падарылі Энеску партытуру канцэрта Хачатурана для скрыпкі і аркестра. «Беларусь».
[Іт. partitura.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
арнаменталі́стыка, ‑і, ДМ ‑тыцы, ж.
Сукупнасць арнаментальных сродкаў у якім‑н. мастацкім стылі. Пошукі новай формы, адэкватнай новаму, рэвалюцыйнаму зместу, прыводзяць ужо ў 20‑я гады асобных пісьменнікаў да.. арнаменталістыкі ў празе. Пшыркоў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
калары́т, ‑у, М ‑рыце, м.
1. Спалучэнне фарбаў, колераў, якое стварае пэўнае адзінства ў карціне, каляровай гравюры, мазаіцы і пад. Светлы каларыт.
2. перан. Сукупнасць характэрных рыс, своеасаблівасць чаго‑н. Каларыт часу. Нацыянальны каларыт.
[Іт. colorito ад лац. color — колер.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)