лая́льны
(фр. loyal = літар. верны)
які фармальна трымаецца ў межах законнасці, прытрымліваецца добразычліва-нейтральных адносін да каго-н., чаго-н.
Слоўнік іншамоўных слоў. Актуальная лексіка (А. Булыка, 2005, правапіс да 2008 г.)
Lupi me viderunt priores
Ваўкі ўбачылі мяне першымі*.
Волки увидели меня первыми.
бел. Язык праглынуць. Яму цяляты язык аджавалі.
рус. Как воды в рот набрал. Язык проглотил. Потерял дар речи.
фр. Perdre le don de la parole (Потерять дар речи). Avaler sa langue (Проглотить язык).
англ. Smb’s tongue failed him (Язык подвёл). Somebody was struck dumb (Онемел).
нем. Die Zunge verschlucken (Проглотить язык).
* Адпаведна старажытнаму павер’ю, той, каго ваўкі ўбачылі першымі, становіцца нямым.
Шасцімоўны слоўнік прыказак, прымавак і крылатых слоў (1993, правапіс да 2008 г.)
павесялі́ць, ‑весялю, ‑вяселіш, ‑вяселіць; зак., каго.
1. Крыху забавіць, пацешыць каго‑н. Праўда, была яшчэ ў .. [Еселя] і здольнасць пасмяшыць, павесяліць гасцей, калі яму ставілася такая задача. Колас.
2. Весяліць некаторы час.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
насмяшы́ць, ‑смяшу, ‑смешыш, ‑смешыць; зак., каго.
Выклікаць смех у каго‑н., прымусіць смяяцца; рассмяшыць. Насмяшыць людзей. □ Старожка залілася вясёлым доўгім смехам: яе вельмі насмяшылі дзеці і іх страх перад настаўнікам. Колас.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ахапі́ць, ахаплю, ахопіш, ахопіць; зак., каго-што.
1. Тое, што і абхапіць.
2. Уключыць у сферу свайго дзеяння, уплыву каго‑, што‑н.
•••
Як вокам ахапіць (акінуць, агледзець, скінуць) — колькі можна ўбачыць.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
зла́паць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; зак., каго.
Разм. Высачыўшы, затрымаць, злавіць каго‑н. Генерал абвесціць усяму войску: «Шляхціч Ялавіцкі злапаў бальшавіцкага камісара». Баранавых. Выйсце адно. Пакуль не злапалі — трэба ў лес... Навуменка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
закупо́рыць, ‑ру, ‑рыш, ‑рыць; зак., каго-што.
Шчыльна заткнуць, закрыць дзірку, адтуліну ў чым‑н. Закупорыць бочку. // перан. Разм. Прымусіць каго‑н. безвыходна сядзець у памяшканні; заперці. Закупорыць у чатырох сценах.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
дастры́гчы, ‑стрыгу, ‑стрыжэш, ‑стрыжэ; ‑стрыжом, ‑стрыжаце, ‑стрыгуць; пр. дастрыг, ‑па; зак., каго-што.
Скончыць стрыгчы каго‑, што‑н.; давесці стрыжку да канца ці да якога‑н. месца. Дастрыгчы авечак. Дастрыгчы галаву.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
адне́сціся, ‑нясуся, ‑нясешся, ‑нясецца; ‑нясёмся, ‑несяцеся; пр. аднёсся, ‑неслася; заг. аднясіся; зак.
Паставіцца пэўным чынам да каго‑, чаго‑н.; выявіць свае адносіны да каго‑, чаго‑н. Уважліва аднесціся да жаданняў дзіцяці.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
адчастава́ць, ‑тую, ‑туеш, ‑туе; зак., каго.
Разм. Пачаставаць каго‑н.; аддзякаваць пачастункам за пачастунак. Сабастыян Рамашка пачаў тут расказваць, як Савасцей Панебра пасля надумаўся быў чым-небудзь падобным адчаставаць жонку. Чорны.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)