фасфары́т, ‑у, М ‑рыце, м.
Горная парода (пясчанік, вапняк і пад.), абагачаная фасфатным рэчывам (выкарыстоўваецца як сыравіна для здабычы фосфару, фосфарнай кіслаты і пад., а таксама як угнаенне). [Вера:] Мы з Чарнавусам касцямі не займаемся, гэта Гарлахвацкі іх перабірае. А наша справа — мел, гліна, вапна, фасфарыты. Крапіва.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
храбусце́ць, ‑бушчу, ‑бусціш, ‑бусціць; незак.
Утвараць хруст, трэск. Храбусцела пад тапаром тонкая паплеціна — на тычкі. Крапіва. Бітае шкло звонка храбусціць пад нагамі. Лынькоў. У ціхім празрыстым паветры суха храбусцелі галіны — Шпілеўскі ламаў вецце. Савіцкі. / у безас. ужыв. [Мядзведзь] жор гэты лёд, як дзеці марожанае, — аж храбусцела. Караткевіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
◎ Пу́ўка ’ёрш, Acerina cemua L.’ (леп., ЛА, 2). Няясна, відаць, гукапераймальная назва, параўн. літ. pūkis, pūkys ’тс’, ням. прус. Реіке ’тс’, укр. пу́кавка ’альхоўка, Rhodeus sericeus amarus’, польск. pukawka ’тс’ і пад. Матывацыю гл. пад пукас.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Тро́ур ‘жалоба’, тро́урны ‘жалобны’ (Нас.), смал. тро́вур ‘жалоба’. Да рус. тра́ур ‘жалоба’, якое пранікла (у XVIII ст.) з ням. Trauer ‘жалоба, смутак’ (Фасмер, 4, 95). Галосная ‑о‑ пад націскам у выніку лабіялізацыі пад уплывам суседніх гукаў.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
наклі́каць, -клічу, -клічаш, -кліча; -кліч; -кліканы; зак.
1. каго. Наззываць, запрасіць у вялікай колькасці.
Н. гасцей на вяселле.
2. перан., што і чаго. Выклікаць якім-н. учынкам, словам і пад. што-н. непрыемнае, непажаданае; напрарочыць.
Н. бяду ў хату.
|| незак. накліка́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
насла́ць², -сцялю́, -сце́леш, -сце́ле; насцялі́; насла́ны; зак.
1. гл. слаць².
2. чаго. Разаслаць, пакласці раўнамерным слоем на паверхні чаго-н.
Н. саломы на начлег.
3. што. Зрабіць, пабудаваць насціл (з дошак, бярвення і пад.).
Н. падлогу.
|| незак. насціла́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.
|| наз. насціла́нне, -я, н.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
падвалі́ць, -алю́, -а́ліш, -а́ліць; -а́лены; зак.
1. што і чаго. Падсыпаць вялікую колькасць чаго-н.
П. воз пяску пад прызбу.
2. безас., каго-чаго. Прыбавіцца яшчэ, у дадатак да таго, што ёсць (разм.).
Народу падваліла.
За ноч падваліла снегу.
|| незак. падва́льваць, -аю, -аеш, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
падлі́ць, -далью́, -далье́ш, -далье́; -дальём, -дальяце́, -далью́ць і -лію́, -ліе́ш, -ліе́; -ліём, -ліяце́, -лію́ць; -лі́ў, -ліла́, -ло́; падлі́; -лі́ты; зак., што, чаго.
Наліваючы, дадаць.
П. кавы ў кубак.
◊
Падліць масла ў агонь — абвастрыць якія-н. непрыязныя адносіны, пачуцці і пад.
|| незак. падліва́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
падстро́іць, -о́ю, -о́іш, -о́іць; -о́ены; зак., што.
1. Тое, што і настроіць (у 2 знач.).
П. гітару пад раяль.
2. Тайком учыніць што-н. (разм.).
П. штуку.
|| незак. падстро́йваць, -аю, -аеш, -ае.
|| звар. падстро́іцца, -о́юся, -о́ішся, -о́іцца (да 1 знач.); незак. падстро́йвацца, -аюся, -аешся, -аецца.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
памутне́лы, -ая, -ае.
1. Які стаў мутным, непразрыстым.
Памутнелыя шыбы.
2. Які прыняў неасэнсаваны выраз (пра вочы, погляд).
Глядзець памутнелымі вачамі.
3. перан. Які страціў яснасць, зацямніўся (пра думкі, розум і пад.).
Памутнелая свядомасць.
4. Які страціў выразнасць абрысаў.
Памутнелыя далі.
|| наз. памутне́ласць, -і, ж.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)