Verbum

Вы́емка (БРС), вы́емка, вы́ем, вы́емак ’тс’ (Яшк.). Рус. вы́емка, укр. ви́імка. Ад вы́ем (бязафікснага ўтварэння ад выѭти ’выняць’, выиму; гл. Шанскі, 1, В, 222) або непасрэдна з тым жа суфіксам ад асновы цяпер. часу гэтага дзеяслова.

Вяры́цельны ’які сведчыць пра даручэнне каму-небудзь чаго-небудзь’ (КТС, БРС). Паходзіць ад назоўніка *вярыцель < ст.-бел. вѣритель (з XVI ст.) і суф. ‑нъ‑. Рус. верительный, зафіксаванае з 1704 г., утворана самастойна (Шанскі, 1, В, 60).

Гарлапа́н ’гарлапан’ (БРС, Бяльк.), гарлапа́ніць (БРС). Рус. горлопа́н ’тс’. Паводле Фасмера (1, 442, са спасылкай на Сабалеўскага, РФВ, 71, 443), складанае слова: горло + пан. Іначай Шанскі, 1, Г, 136: утварэнне суфіксам ‑ан ад *горлопа ’крыкун’ (< горло).

Гартэ́нзія ’гартэнзія’ (БРС). Рус. горте́нзия, укр. горте́нзія. У бел. і ўкр. мовах запазычанне з рус. У рус. мове гэта новае (XIX ст.) запазычанне з вучонай латыні (утварэнне ад жаночага імя Hortense). Гл. Шанскі, 1, Г, 143.

Гатава́льня ’гатавальня’ (БРС). Укр. готова́льня. Запазычанне з рус. готова́льня ’тс’, якое ўзята з польск. мовы (спачатку мела значэнне ’туалет з рознымі прадметамі’). Польск. gotowalnia пранікла ў рус. мову ў XV ст. Падрабязна Шанскі, 1, Г, 151.

Геало́гія ’геалогія’ (БРС). Рус. геоло́гия, укр. геоло́гія. Паводле Фасмера (1, 402), запазычанне з польск. geologia або лац. geologia (< грэч.). Шанскі (1, Г, 54) мяркуе, што рус. геоло́гия < ням. Geologie (а гэта — утварэнне на базе грэч. элементаў).

Дзя́дзька ’дзядзька’. Параўн. укр. дя́дько, рус. дя́дя. Усх.-слав. лексемы. Лічыцца, што яны ўзніклі асіміляцыяй з дѣдѧ (< *dědъ). Гл. Фасмер, 1, 561; Трубачоў, История терм., 85; Бернекер, 1, 191; Шанскі, 1, Д, Е, Ж, 230–231.

Драпірава́ць ’драпіраваць’ (БРС). Рус. драпирова́ть, укр. драпірува́ти. Бел. і ўкр. словы ўзяты з рус. мовы. У рус. мове гэта запазычанне з ням. drapieren (< франц.) або непасрэдна з франц. draper. Гл. Шанскі, 1, Д, Е, Ж, 186.

Ду́ля ’груша дуля’, ’дуля’ (БРС, Нас., Касп., Шат., Сцяшк.). Рус. ду́ля ’груша’, укр. ду́ля ’груша’. З польск. dula, gdula, а гэта з лац. cydonea (< грэч.). Гл. Фасмер, 1, 552; Шанскі, 1, Д, Е, Ж, 207–208.

Дэмакра́тыя ’дэмакратыя’ (БРС). Рус. демокра́тия, укр. демокра́тія. Лічыцца запазычаннем з франц. démocratie або ням. Demokratie (< лац. < грэч.). Гл. Фасмер, 1, 498; Шанскі, 1, Д, Е, Ж, 67. Але націск лепш тлумачыць польск. уплывам (параўн. польск. demokracja).