поступ, ‑у, м.

1. Манера ступаць у хадзьбе; паходка. Паручнік, злезшы з свае каламажкі, паволі, важным поступам абышоў усе падводы. Нікановіч. [Салдат] ідзе за афіцэрам, старанна і пужліва прыстасоўваючы свой крок да няпэўнага поступу пана лейтэнанта. Лынькоў.

2. перан. Рух наперад, развіццё, прагрэс. Паспяховы, пераможны поступ Савецкай Арміі выклікаў вялікую радасць. Кавалёў. У цябе [Масква] нечуваная сіла, Поступ дужы, узлёты арла. Броўка. Пераможным поступам ішла па краіне культурная рэвалюцыя. А. Александровіч.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

распаўсюдзіцца, ‑дзіцца; зак.

Ахапіць сабой большы круг з’яў, асоб або прадметаў, большую тэрыторыю; пашырыцца. Пасевы бавоўны распаўсюдзіліся ў Савецкім Саюзе параўнальна нядаўна. Стаханаўскі рух распаўсюдзіўся і ў сельскай гаспадарцы. // Стаць вядомым многім. Хутка распаўсюдзіліся чуткі, што савецкія войскі ўжо каля Мінска. Дзюбайла. Такія паэтычныя творы бываюць асуджаны па тое, што яны астаюцца каштоўнасцю адной краіны, аднаго народа, калі ў іх наогул ёсць сіла распаўсюдзіцца ў дадзенай краіне. Клышка.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

распрастаць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; зак., што.

Зрабіць простым, роўным; разагнуць. Гэта быў зусім змяты і пацёрты заклеены канверт; .. [Люба] распрастала яго рукамі і ўбачыла гатовае, заадрасаванае пісьмо. Чорны. // Напружыўшы мышцы, выпрастаць, расправіць. Дзянісаў устаў і паволі распрастаў плечы. Гамолка. Цяпер ніякая сіла не здольна была распрастаць .. [пальцы]. Новікаў. // Разгарнуць (лісты, кветкі і пад.). Дубкі дазволу не пытаюць: Іх не дарэмна корміць глеба, — Ледзь-ледзь галінкі распрастаюць — Упарта цягнуцца да неба. Жычка.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

садружнасць, ‑і, ж.

1. Узаемная дружба, сяброўскае яднанне; саюз. Садружнасць нацый. Садружнасць пакаленняў савецкіх людзей. ▪ Як магутная сіла сусветнай сацыялістычнай садружнасці, як несакрушальная цытадэль міжнароднай пралетарскай салідарнасці, як светач міру і сацыяльнага прагрэсу ўзвышаецца сёння наша вялікая Радзіма — правобраз будучага сусветнага брацтва працоўных. Машэраў.

2. Аб’яднанне на аснове агульных інтарэсаў, поглядаў. Садружнасць мастакоў. Садружнасць літаратараў. // Супольнае жыццё на аснове агульнасці ўмоў асяроддзя. Мікраарганізмы і расліны жывуць у цеснай садружнасці.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

салома, ‑ы, ж.

Сухія сцёблы злакавых раслін, якія застаюцца пасля абмалоту. Жытняя салома. Аўсяная салома. ▪ Пахла прэллю са страхі, токам, свежай, нядаўна памалочанай іржаной саломай. Мележ. // Сцёблы злакавых раслін на корані. [Васіль:] — Баюся, што наша жыта пагоніць у салому, а колас можа быць дрэнны. Шамякін. Камбайн рушыў. Пад нажамі яго зазвінела салома, у бункер пасыпаўся густы струмень важкага зерня. Дуброўскі. Сіла і салому ломіць. Прымаўка.

•••

Снег саломаю тушыць гл. тушыць.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

уплыў, уплыву, м.

1. Уздзеянне на каго‑, што‑н. Рабіць уплыў на што‑н. Пад чужым уплывам. Уплыў камсамольцаў на беспартыйную моладзь. ▪ Маці мела вялікі ўплыў на дачку, выхаваную ў сляпой пакоры царкве і матчынай волі. Лынькоў. Пад уплывам прыроды самы пануры і маўклівы чалавек змяняецца — мякчэе, робіцца весялейшым і нават гаваркім. Ляўданскі.

2. Сіла аўтарытэту, улады. [Грыша:] — Вось дзе трэба наша прапаганда.. Трэба ўвесь раён пад свой уплыў узяць! Няхай.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

ко́нскі ко́нский; лошади́ный;

к. во́лас — ко́нский во́лос;

~кае ржа́нне — лошади́ное ржа́ние;

~кая сі́ла — (единица измерения мощности) лошади́ная си́ла;

~кая цыбу́лябот. си́тник разве́систый;

к. шча́вель — ко́нский щаве́ль;

к. кашта́н — ко́нский кашта́н;

~кая до́за — лошади́ная до́за

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (актуальны правапіс)

рабо́чийII прил., в разн. знач. рабо́чы;

рабо́чий класс рабо́чы клас;

рабо́чее движе́ние рабо́чы рух;

рабо́чая гипо́теза рабо́чая гіпо́тэза;

рабо́чая си́ла эк. рабо́чая сі́ла;

в рабо́чем поря́дке у рабо́чым пара́дку;

рабо́чие ру́ки рабо́чыя ру́кі.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (актуальны правапіс)

нерв назоўнік | мужчынскі род

  1. Адзін з найтанчэйшых адросткаў-валокнаў, якія ўтвараюць разгалінаваную сістэму, што звязвае мозг з іншымі органамі і тканкамі цела.

    • Зрокавы н.
  2. множны лік: Уся такая сістэма, якая вызначае дзейнасць арганізма, стан і паводзіны чалавека.

    • Нервы не вытрымалі.
  3. пераноснае значэнне: Цэнтр якой-н. дзейнасці, асноўная дзейная сіла чаго-н.

    • Нёман быў нервам сяла.

Фразеалагізмы:

  • Выматаць усе нервы (размоўнае неадабральнае) — змучыць, давесці да знямогі.
  • Іграць на нервах (размоўнае неадабральнае) — гнявіць, нерваваць каго-н. чым-н.
  • Трапаць нервы (размоўнае неадабральнае) — хвалявацца, моцна нерваваць каго-н.

|| прыметнік: нервовы.

  • Н. цэнтр.
  • Нервовыя хваробы.
  • Нервовая сістэма.
  • Н. цік.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (2002, правапіс да 2008 г.)

nasilenie

nasileni|e

н.

1. узмацненне; павелічэнне;

~e choroby — узмацненне хваробы;

2. сіла; напружанне; інтэнсіўнасць;

godziny największego ~a — сама розрух; гадзіна пік

Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)