зазвані́ць, ‑званю, ‑звоніш, ‑звоніць; зак.
Пачаць званіць. // Азвацца звонам; празваніць. Гадзіннік зазваніў, і танцоры спынілі танец. Чорны. / у перан. ужыв. Год таму назад прыйшоў .. [М. Танк] у беларускую літаратуру .. і зазваніў сваімі вершамі на старонках беларускіх выданняў. Шырма.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
знябы́цца, ‑будуся, ‑будзешся, ‑будзецца; зак.
Разм. Змарыцца, змучыцца. Ян зусім знябыўся, ледзьве ходзіць. Чарнышэвіч. [Быстроў] стрымана, з насмешачкай, расказаў, як гадоў пяць назад, палюючы ў тайзе, так знябыўся, што зваліўся ў снег і ледзь не замёрз. Мележ.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
падскака́ць, ‑скачу, ‑скачаш, ‑скача; заг. падскачы; зак.
1. Наблізіцца скачкамі. Падскакаць на адной назе да ложка.
2. Прыехаць на кані наўскач. З гадзіну таму назад да будынка райкома галопам падскакалі на конях два партызаны. М. Ткачоў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ру́ля, ‑і, ж.
Тое, што і дула. Кругленькая дзірачка рулі вінтоўкі глядзела .. [Захару] ў грудзі. Пестрак. Цераз плячо ў Лёнькі руляю ўніз вісела старая бацькава стрэльба. Гамолка. — Назад, маладзіца! — прамовіў вартавы, гайдануўшы руляй перад яе тварам. Паслядовіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
штосі́лы, прысл.
З усёй сілы, на поўную сілу. Сагнуўшыся, увабраўшы галаву ў плечы, Вася штосілы сігануў да варот. Навуменка. Воўк завыў ад болю і схаваўся пад вадой, але праз міг вынырнуў і штосілы паплыў назад. Краўчанка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
міяцэ́н
(ад гр. meion = меншы + -цэн)
ранняя эпоха неагенавага перыяду (гл. неаген) у геалагічнай гісторыі Зямлі, якая пачалася каля 25 млн. гадоў назад і цягнулася каля 14 млн. гадоў.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)
ГАМІНІ́ДЫ
(Hominidae),
сям’я атрада вышэйшых прыматаў, якая ўключае ўсіх прадстаўнікоў чалавецтва ад яго ўзнікнення да сучаснасці. Вылучаюць 2 падсям’і гамінідаў: аўстралапітэкавыя (раннія) і гамінныя (архантрапы, палеантрапы і сучасны чалавек). Аўстралапітэкавыя з’явіліся каля 5 млн. гадоў назад на тэр. Афрыкі. Паводле вынікаў даследаванняў, на тэр. Усх. і Паўд. Афрыкі жыло не менш як 7 іх відаў, у некат. выпадках прасочаны паступовыя эвалюц. пераходы да больш прагрэсіўных формаў. Для гамінідаў характэрны прамахаджэнне, высокаразвіты мозг, узнікненне высокаманіпуляцыйнай рукі, выразнай мовы. Рассяленне гамінідаў пачалося каля 2 млн. гадоў назад у Паўд.-Усх. Азію, праз 1 млн. гадоў — ва ўсе інш. вобласці зямнога шара, акрамя зон арктычнага клімату.
Літ.:
Тегако Л.И., Саливон И.И. Основы современной антропологии Мн.. 1989;
Фоули Р. Еще один неповторимый вид: Экол. аспекты эволюции человека: Пер. с англ. М., 1990.
Л.І.Цягака.
т. 5, с. 15
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
зваро́тны
1. (ведущий назад) обра́тный;
з. шлях — обра́тный путь;
2. (возвращающийся) возвра́тный;
3. грам. возвра́тный;
○ з. стан — возвра́тный зало́г;
з. а́драс — обра́тный а́дрес;
з. тыф — возвра́тный тиф
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
азіра́цца несов.
1. (смотреть назад) огля́дываться;
2. (смотреть вокруг себя) огля́дываться, осма́триваться; озира́ться;
3. перен. огля́дываться;
а. на старэ́йшых — огля́дываться на ста́рших;
4. страд. обозрева́ться; см. азіра́ць
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
во́бземлю, прысл.
Разм. Аб зямлю, на зямлю. Мартыневіч пабялеў, ступіў два крокі назад, зачапіўся нагой за нагу і грымнуўся вобземлю. Чарнышэвіч. Адась са злосцю кінуў вобземлю сякеру, што тая аж зазвінела,.. і сеў, задумаўшыся, на ганку. Гурскі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)