пе́нкаI пе́нка, -кі ж.; (плёнка) пле́ўка, -кі ж.;
пе́нки с варе́нья пе́нкі з варэ́ння;
молоко́ с пе́нками малако́ з пе́нкай;
пе́нка на ка́ше, на киселе́ пле́ўка на ка́шы, на кісялі́;
◊
снима́ть пе́нки здыма́ць пе́нкі, збіра́ць вяршкі́.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
Пражані́на ’ежа, прыгатаваная з тушанага мяса і сала, падкалочаная мукой, або без мукі’ (ТСБМ, Касп., Мік., Шн. 3), ’што-небудзь смажанае ў густым соусе’ (Мядзв.), пражо́нка, пряжо́нка ’смажанае сала’ (Мат. Маг.), ’каласы, смажаныя на агні’ (Мат. Гом.) ’мачанка’ (Шатал.), пражэ́ня ’просты сялянскі соус’ (Нас.). Рус. пря́женик ’выраб з цеста, смажаны ў масле’, пря́женица ’яечня на патэльні або ў латку’, укр. пря́жанка ’адтопленае малако’, пряже́ня ’яечня з малаком’, польск. prażucha ’ежа з запаранай грачанай або жытняй мукі з салам’, чэш. praženka ’запраўлены суп’. Да пра́жыць (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
пералі́ць I сов., в разн. знач. перели́ть;
п. малако́ з паке́та ў шкля́нку — перели́ть молоко́ из паке́та в стака́н;
п. кроў — перели́ть кровь;
п. це́раз край — перели́ть че́рез край
пералі́ць II сов. перели́ть;
п. ста́тую — перели́ть ста́тую
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
сёрбаць несов.
1. в разн. знач. хлеба́ть;
с. капу́сту — хлеба́ть щи;
с. чай — хлеба́ть чай;
2. (пить небольшими глотками время от времени) прихлёбывать;
гаво́рачы, ён уве́сь час ~баў малако́ — разгова́ривая, он всё вре́мя прихлёбывал молоко́;
3. отхлёбывать
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
скаро́мны, ‑ая, ‑ае.
1. Уст. Паводле рэлігійных прадпісанняў — забаронены для яды ў час посту (пра мяса, сала, малако і пад.). Скаромная ежа. Скаромны суп. □ Калядныя куцці, як вядома, дзве: адна посная, другая — скаромная, або багатая. Якімовіч. // у знач. наз. скаро́мнае, ‑ага, н. Мясная і малочная ежа. [Бацька:] — Ты, можа, скаромнага не будзеш есці, Аўдоля, напэўна ж посціш, то мо табе гуркоў з расолам прынесці? Чарнышэвіч. Усім скаромным загадвае старая. Крапіва.
2. перан. Разм. Непрыстойны. Скаромны анекдот.
•••
Скаромны дзень гл. дзень.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
страві́ць 1, страўлю, стравіш, стравіць; зак., што.
1. Зрабіць патраву. Стравіць пасевы. □ Міхал Стальмаховіч прыходзіў у тыя дні ў сельсавет да Кастуся і Мікалая скардзіцца, што Мікуць хацеў стравіць яму сенажаць. Чорны.
2. Перавесці, не па-гаспадарску скарміць. — Мае бабы канюшыну за зіму стравілі, зусім мала асталося, — паведаміў Ладымер. Чарнышэвіч. [Дзед:] — Малака не дасць: запусцілася, якое ўжо там малако. Сена страўлю, а хто яго мне верне?.. М. Стральцоў.
страві́ць 2, страўлю, стравіш, стравіць; зак., што.
Засвоіць у працэсе стрававання.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
зліць, злію́, зліе́ш, зліе́; зліём, зліяце́, злію́ць і салью́, салье́ш, салье́; сальём, сальяце́, салью́ць; зліў, зліла́, -ло́, -лі; злі; зліты; зак., што.
1. Адліць, каб аддзяліць што-н. ад чаго-н.
З. ваду са зваранай бульбы.
2. Выліць, пераліць што-н. куды-н.
З. тлушч у слоік.
3. Змяшаць, наліўшы з розных месц.
З. малако ад розных кароў.
4. перан. Злучыць, аб’яднаць.
З. галасы.
З. два прадпрыемствы.
З. сваю душу з прыродай (перан.).
5. Заліць усю паверхню вадкасцю.
З. падлогу вадой.
|| незак. зліва́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.
|| наз. зліва́нне, -я, н. (паводле 1—3 і 5 знач.), зліў, злі́ву, м. (да 3 знач.; спец.) і зліццё, -я́, н. (да 4 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
па́рыць, -ру, -рыш, -рыць; незак.
1. каго-што. Апрацоўваць парай, варам (для ачысткі, знішчэння насякомых і г.д.).
П. бочку.
П. бялізну.
2. каго (што). Хвастаць венікам (у лазні, каб выклікаць пот).
3. што. Варыць у закрытай пасудзіне пры дапамозе пары.
П. гарох.
4. каго. Вельмі цёпла апранаць (разм.).
Што ты парыш дзіця ў гэтым паліто.
5. што. Кіпяціць (пра малако).
6. безас. Пра вельмі гарачае вільготнае надвор’е.
Увесь дзень парыла.
◊
Парыць зямлю або косці (разм.) — не жыць, ляжаць у магіле.
|| звар. па́рыцца, -руся, -рышся, -рыцца.
|| наз. па́ранне, -я, н. (да 1—5 знач.) і па́рка, -і, ДМ -рцы, ж. (да 1—5 знач.; разм.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
зліць сов.
1. в разн. знач. слить;
з. ваду́ — слить во́ду;
з. гру́пы — слить гру́ппы;
з. малако́ з двух сло́ікаў у адзі́н — слить молоко́ из двух ба́нок в одну́;
2. (сплошь) зали́ть;
з. падло́гу вадо́й — зали́ть пол водо́й
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
смакта́ць несов., в разн. знач. соса́ть;
с. малако́ — соса́ть молоко́;
с. цуке́рку — соса́ть конфе́ту;
с. цыгарэ́ту — соса́ть сигаре́ту;
п’я́ўка смо́кча кроў — пия́вка сосёт кровь;
◊ с. кроў — соса́ть кровь;
с. ла́пу — соса́ть ла́пу;
чарвя́к смо́кча — (каго) червь сосёт (кого)
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)