перасці́хнуць, ‑ну, ‑неш, ‑не; пр. перасціх, ‑ла; зак.
Разм. Тое, што і сціхнуць. У сельсавеце была вялікая гамана, але, як зайшоў туды Гарбач, усе перасціхлі. Мурашка. Раптам на дол упала кропля, адна, другая, потым дзве разам. Адкуль бы гэта, калі дождж даўно перасціх і нідзе не нахмарвае? Лужанін.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
прыла́ддзе, ‑я, н., зб.
Разм. Сукупнасць прылад для выканання якога‑н. аднаго працэсу, аднаго напрамку работ. Рыбацкае прыладдзе. □ Пад паліцаю вісіць на іржавых цвіках усё прыладдзе вясковай капэлы: дзве скрыпкі і бубен. Чорны. [Качан] затрымаўся быў трохі ў памяшканні пункта, дзе надзяваў.. рабочы камбінезон і браў сваё прыладдзе. Васілёнак.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ра́та, ‑ы, ДМ раце, ж.
Разм. Адна з частак агульнай платы, доўгу і пад. — Калі хочаце, з дазволу аддзела асветы я растэрміную гэтыя грошы на тры раты, калі хочаце — можаце плаціць адразу. Дубоўка. — Толькі за «Родныя з’явы» атрымаў сотню рублёў. У дзве ці ў тры раты... Лужанін.
[Лац.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
узвіхры́ць, ‑ру, ‑рыш, ‑рыць; зак., што.
Узняць віхрам, закружыць, завярцець. Прапелер узвіхрыў слупы пылу. Краўчанка. Мацней дыхнуў сіб[е]рны вецер, гайсануў вершалінамі дрэў-прысад, узвіхрыў хмары снегу, засвістаў, загуў. Сіняўскі. / у перан. ужыв. Дзве сілы абудзілі, узвіхрылі Міцевы пачуцці: вайна і Сюзана. Навуменка. // Паставіць віхром, растрапаць (пра валасы). Узвіхрыць чупрыну.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
дыягана́ль1
(лац. diagonalis, ад гр. diagonios = які ідзе ад вугла да вугла)
мат. прамая лінія, якая злучае два несумежныя вуглы многавугольніка або дзве вяршыні шматгранніка, што ляжаць не ў адной плоскасці;
па дыяганалі — наўскасяк.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)
кніда́рыі
(н.-лац. cnidaria)
тып кішачнаполасцевых; водныя, пераважна марскія, адзіночныя або каланіяльныя арганізмы, для якіх характэрны дзве жыццёвыя формы — прымацаваны паліп і свабодна-плаваючая медуза; падзяляюцца на класы гідразояў, сцыфоідных, каралавых паліпаў і выкапнёвых канулярый.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)
слить сов., в разн. знач. зліць, мног. пазліва́ць; (о сливках — ещё) зняць;
слить во́ду зліць ваду́;
слить сли́вки с молока́ зліць (зняць) вяршо́к з малака́;
слить две гру́ппы уча́щихся зліць дзве гру́пы навучэ́нцаў;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (актуальны правапіс)
зме́на, -ы, мн. -ы, змен, ж.
1. гл. змяніцца, змяніць.
2. Прамежак часу, пасля заканчэння якога група людзей (якія працуюць, вучацца і пад.) зменьваецца другой такой групай.
Вячэрняя з.
Працаваць у тры змены.
3. Група людзей, што працуе, вучыцца і пад. ў гэты прамежак.
Прыступіла да працы начная з.
4. Той (тыя), хто прыходзіць на змену каму-, чаму-н.
Рыхтаваць сабе змену.
Маладая з.
5. Камплект абутку, адзення, якія час ад часу мяняюцца.
Дзве змены бялізны.
◊
На змену каму-чаму — услед за кім-, чым-н.; замяніць сабой каго-, што-н.
|| прым. зме́нны, -ая, -ае (да 2 і 3 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
перарабі́ць, -раблю́, -ро́біш, -ро́біць; -ро́блены; зак.
1. каго-што. Зрабіць нанава, іначай, іншым.
Перарабіць канцоўку п’есы.
П. чый-н. характар.
2. што на што, у што. Зрабіць з чаго-н. аднаго нешта іншае.
Багацце на шчасце не пераробіш (прыказка).
3. Папрацаваць больш, чым трэба.
П. дзве гадзіны.
4. Працуючы вельмі многа, ператаміцца (разм.).
5. што. Зрабіць усё, многае.
П. многа работы за дзень.
6. што і чаго. Зазнаць усякай працы, нарабіцца (разм.).
Чаго ён толькі не перарабіў за сваё жыццё.
|| незак. перарабля́ць, -я́ю, -я́еш, -я́е.
|| наз. пераро́бка, -і, ДМ -бцы, ж. (да 1, 2 і 3 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
Бражка (брашка) ’радня, сваяцтва; талака’ (Яўс.). Рус. бра́жка ’дрэнная кампанія; п’яная кампанія’. Няяснае слова. ёсць дзве магчымасці тлумачэння: 1) ад бра́жка < бра́га (гл.) ’брага’ метафарызацыяй; 2) нейкая сувязь з брат, дакладней, з гіпакарыстычнымі формамі гэтага слова: бел. брахна, брахне́йка і да т. п. На карысць гэтай другой магчымасці сведчыць значэнне ў бел. слова ’радня, сваяцтва’. Але параўн. польск., чэш. арго braška ’брат’ (гл. Будзішэўска, Żarg., 70).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)