Ныра́ць ’даваць нырца’ (Яруш., ТСБМ), зак. тр. нырну́ць (Яруш., ТСБМ, Сл. ПЗБ), укр.ниряти, нирнути, рус.нырять, нырнуть, серб.-харв.по́‑нирати ’знікаць, цячы пад зямлёй’, балг.ни́рна ’даваць нырца’. Выводзіцца з прасл.*nyr‑, падоўжанай асновы на базе *nъr‑, што ўзнікла аслабленнем ступені *nor‑, параўн. тураўск.нора́ць ’тс’; іншыя варыянты асновы дэманструюць розныя ступені чаргавання: *nьr‑, *ner‑, *nir‑, *nar‑, *nur‑ (Махэк₂, 401; Бязлай, 2, 227), паводле Фасмера (3, 92), дастаткова старажытныя, гл. нуры́ць ’падаць тварам на зямлю’, пану́ры, славац.ponárať ’заглыбляцца’, славен.pondreti ’нырнуць, схавацца’ і пад. Прасл.*nerti, nьrǫ, ст.-слав.изнрѣти, изньрѭ ’вынырнуць’ параўноўваюць з літ.nérti, nertù ’утапіць, заглыбіць’, лат.nirt, nirstu і г. д.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Сулі́ць ’прапаноўваць, даваць, абяцаць’ (Нас., Гарэц., Ласт., Некр. і Байк., Бяльк., Сержп., Тур., ЛА, 3, Сл. ПЗБ, Шатал., ТС; бых., ЖНС; мсцісл., З нар. сл.; чавус., Нар. сл.), ’жадаць’ (Ян.), сюлі́ць ’прапаноўваць, даваць’ (астрав., паст., Сл. ПЗБ). Параўн. укр.сули́ти, рус.сули́тъ, польск.дыял.sulić ’тс’. Відавочна, звязана са стараж.-рус.сулѣи ’лепшы’, ц.-слав.соулии, ст.-слав.соулѣи ’тс’, супастаўляльнымі з літ.šulnas ’выключны, цудоўны’, ст.-інд.śurah ’моцны, смелы’, грэч.χῦρος ’сіла, моц’ (Фасмер, 3, 801; ЕСУМ, 5, 472). Форма з пачатковым сю‑ (śu‑), відаць, пад уплывам літ.siū́liti ’прапаноўваць’, якое, у сваю чаргу, лічыцца запазычаннем з беларускай, гл. Смачынскі, 552. Гл. таксама пасуліць.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
до́пінгм Dóping n -s, -s, Áufputschmittel n -s, -;
дава́ць каму-н до́пінгj-n dópen;
до́пінгавы кантро́ль Dópingkontrolle f -, -n
Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
Выда́тны (БРС, Яруш., Гарэц.), выда́тна ’вельмі добра’. Да даць, даваць, параўн. выдавацца ’вылучацца, адрознівацца’ (КЭС, лаг.), здатны, прыдатны і інш., польск.wydatny, рус.выдающийся. Адносіцца да т. зв. еўрапеізмаў — семантычных калек з узораў тыпу ням.aus‑gezeichnet, франц.ex‑cellent, параўн. Трубачоў, Этимология 1971, 384.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Пу́трыць ’біць, даваць прачуханку’ (віц., Нар. сл.); сюды, відаць, putryć: Swiatyj Alaksiej lemiaszy putryć, Błahawieszczeniezorywąjeć (леп., Федар. 8), якое памылкова тлумачыцца як ’падрыхтоўваць, рыхтаваць’ (там жа, 307), параўн. укр.пу́трити ’валіць (пра дым); лаяць, распякаць’, рус.пу́трить ’лаяць, выгаворваць’. Няясна; магчыма, звязана з путра/ (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
муці́ць, мучу́, му́ціш, му́ціць; незак.
1.што. Рабіць мутным.
М. ваду.
2. (1 і 2 ас. звычайна не ўжыв.), перан., каго-што. Не даваць спакою, трывожыць.
Душу муціць неспакой.
3. пераважна безас., каго-што. Быць у стане млосці.
Яго муціла ад лякарства.
|| зак.замуці́ць, -мучу́, -му́ціш, -му́ціць; -му́чаны (да 1 знач.) іпамуці́ць, -мучу́, -му́ціш, -му́ціць; -му́чаны (да 1 знач.).
Ён вады не замуціць нікому (перан.: пра вельмі сціплага, ціхага чалавека).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
га́ніць, ‑ню, ‑ніш, ‑ніць; незак., каго-што.
Прызнаваць непрыгодным, дрэнным; даваць нізкую ацэнку. Сініцкі гаварыў і гаварыў пра дысертацыю, але Кухарчык не мог ніяк зразумець, ці ён яе хваліць, ці ганіць.Сабаленка.// Асуджаць, абгаворваць. Заўсёды мімаволі з’яўляецца антыпатыя да чалавека, які пачынае завочна ганіць іншых.Шамякін.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
інтэрв’ю́, нескл., н.
Прызначаная для друку, радыё, тэлебачання гутарка якога‑н. грамадскага, палітычнага ці іншага дзеяча з карэспандэнтам па пытаннях, якія маюць грамадскі інтарэс. Даваць інтэрв’ю. Браць інтэрв’ю для газеты. □ Карэспандэнтка прыходзіла да .. [Барыса] і брала інтэрв’ю для нейкай газеты.Васілевіч.// Газетны артыкул, які выкладае змест такой гутаркі.
[Англ. interview — сустрэча, спатканне.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)