Жы́га ’надта хуткі чалавек’, ’чалавек, які ўмешваецца ў чужыя справы’ (Нас.). Параўн. рус. дыял. жи́га ’агонь’, ’бізун’, ’ваўчок’, польск. дыял. żega, żyga ’хуткі чалавек’. Параўн. жыг, жэг і іх іншаслав. адпаведнікі. Бязафіксны наз. утворан ад жыгаць ’бліскаць’ шляхам усячэння афіксальнай часткі з абагульненнем семы хуткасці. У далейшым ’хуткі чалавек’ атрымлівае значэнне ’неспакойны’, адкуль і ’такі, што ўмешваецца ў чужыя справы’. Параўн. жыгун.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
подде́рживать несов., в разн. знач. падтры́мліваць;
подде́рживать дру́жбу падтры́мліваць сябро́ўства;
подде́рживать ого́нь падтры́мліваць аго́нь;
подде́рживать перепи́ску, поря́док, разгово́р падтры́мліваць перапі́ску, пара́дак, размо́ву;
подде́рживать си́лы больно́го падтры́мліваць сі́лы хво́рага;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (актуальны правапіс)
затапта́ць, ‑тапчу, ‑топчаш, ‑топча; зак., каго-што.
1. Ездзячы, ходзячы, прымяць падэшвамі, капытамі; патаптаць. Затаптаць снег. Затаптаць траву. // Топчучы, зацерці, зраўняць, зрабіць непрыкметным. Затаптаць след. Затаптаць лінію на пяску. // Задушыць, раздушыць, стаўшы нагамі, капытамі. — Петро! Бяры на плечы адну дзяўчынку, а я другую, а то затопчуць. Маўр.
2. Топчучы, наступіўшы, патушыць агонь на чым‑н. Затаптаць папяросу. □ Домна схапіла з прыпечку лучыну і затаптала агонь. Лобан.
3. Топчучы, уціснуць, умяць у пясок, зямлю і інш. — Выхапіў асілак Дубавік свой востры меч і адсек цмоку ўсе тры галавы. Дзве галавы ў дрыгву затаптаў, а трэцюю на меч уссадзіў. Якімовіч.
4. Разм. Забрудзіць слядамі. Затаптаць падлогу.
•••
Затаптаць у гразь каго-што — зняславіць, ачарніць.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
агні́сты, ‑ая, ‑ае.
1. Які свеціцца, як агонь. Агністая чырвань на ўсходзе Адсвечвае, грае пажарам. Колас. Лес зашумеў мацней, захістаўся. Збоку бліснула яркая агністая паласа. Якімовіч. // Падобны колерам да агню; які адлівае фарбамі агню. З табою, клён, я разважаю. З тваёй агністай галавой. Броўка. // Пякучы, гарачы, як агонь. Усё дзіка, пустынна імшыцца, Агністая спёка стаіць. Багдановіч.
2. Палымяны, бліскучы, які ззяе ад узрушэння і пачуцця (пра вочы, позірк). Цёмны сад-вінаград, Цвет бяленькі вішнёвы, — І агністы пагляд, І гарачыя словы. Багдановіч. // перан. Палымяны, страсны. Любіў жыццё, свабоду я Душой сваёй агністай... Броўка. // Натхняльны, страсны. Сотні тысяч галодных Узнімаюць, як сцяг, Два агністыя словы: — Мір і хлеб! Глебка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
падпалі́ць, ‑палю, ‑паліш, ‑паліць; зак., што.
1. Паднёсшы агонь да чаго‑н., прымусіць гарэць; выклікаць гарэнне. Падпаліць дровы. Падпаліць салому.
2. Наўмысна знішчыць агнём што‑н., учыніць пажар. Гадзін за дзве да захаду сонца, адыходзячы, салдаты з двух канцоў падпалілі вёску, а самі зніклі. Чорны. А ў гэтую самую ноч на Пасеках было відна, хоць іголкі збірай... Нехта падпаліў новыя будовы Ліпніцкага. Чарот.
3. Даць падгарэць чаму‑н., падсмаліць што‑н. Падпаліць хлеб. Падпаліць сала.
4. і ў чым. Раскласці агонь (у печы, пліце і пад.), каб згатаваць ежу або ацяпліць памяшканне. Падпаліць печ. Падпаліць пліту. □ Назбірае бабка трэсак, падпаліць у печы і грэецца перад агнём. Якімовіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ігніпункту́ра
(ад лац. ignis = агонь + punctura = укол)
1) спосаб лячэння бародавак, мазалёў і некаторых пухлін прыпяканнем распаленым металам;
2) метад кітайскай народнай медыцыны; прыпяканне скуры ў пэўных пунктах тлеючымі палачкамі з сухога палыну.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)
open3 [ˈəʊpən] v.
1. адкрыва́ць, адчыня́ць; адкрыва́цца, адчыня́цца;
open one’s eyes расплю́шчваць во́чы;
open a book раскрыва́ць/разго́ртваць кні́гу;
open an umbrella раскрыва́ць парасо́н;
open the door адчыня́ць дзве́ры;
The shop opens at 9 o’clock. Крама адчыняецца а дзявятай гадзіне;
Flowers open in the sun. Кветкі распускаюцца на сонцы.
2. адкрыва́ць, пачына́ць; адкрыва́цца, пачына́цца;
open negotiations пачына́ць перамо́вы;
open fire адкрыва́ць аго́нь
♦
open smb.’s eyes to smth. адкрыва́ць каму́-н. во́чы на што-н.;
the heavens opened дождж палі́ў як з вядра́/цэ́бра
open out [ˌəʊpənˈaʊt] phr. v. расшыра́цца, пашыра́цца;
open out to smb. гавары́ць больш во́льна з кім-н.; стаць самі́м сабо́й
open up [ˌəʊpənˈʌp] phr. v.
1. гавары́ць шчы́ра/адкры́та
2. адкрыва́ць аго́нь (пра стральбу);
Anti-aircraft guns opened up. Зенітная/супраць паветраная артылерыя адкрыла агонь.
3. адчыня́ць дзве́ры (звыч. ужываецца ў загадах)
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)
зату́хнуць, ‑не; пр. затух, ‑ла; зак.
1. Перастаць гарэць; патухнуць, пагаснуць. Агонь затух. Лямпа загухла. // перан. Заціхнуць, аслабнуць, спыніцца. Спрэчкі затухлі. □ Не паспела яшчэ затухнуць рэха, як за густымі елкамі, дзе знік заяц, пачуўся страшэнны лямант. Ляўданскі.
2. Спец. Паступова слабеючы, перастаць вагацца, спыніцца (пра радыёхвалі і пад.).
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
нагатава́ць, ‑тую, ‑туеш, ‑туе; зак., чаго.
1. Назапасіць нейкую колькасць чаго‑н. [Санітар] нагатаваў дробных паленцаў, збіраючыся раскладаць агонь на прыпеку. Колас.
2. Згатаваць у нейкай колькасці. Нагатаваць супу. □ З аленіны .. [Сушылаў] нагатаваў такіх смачных рэчаў, якіх я ніколі ў жыцці не еў. Шамякін.
3. Накіпяціць у нейкай колькасці. Нагатаваць вару.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
пазато́птваць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; зак., каго-што.
1. Затаптаць, патаптаць усё, многае. Пазатоптваць градкі. Пазатоптваць сляды. // Падушыць нагамі, капытамі ўсіх, многіх.
2. Загасіць нагамі ўсё, многае. Пазатоптваць агонь.
3. Топчучы, умяць унутр чаго‑н. усё, многае. Пазатоптваць акуркі ў пясок.
4. Разм. Забрудзіць слядамі ўсё, многае. Пазатоптваць падлогу.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)