Verbum

гнуцца, ✂; незак.

1. Прымаць дугападобную, выгнутую форму, схіляцца.

   • Дрэвы г. да зямлі.
   • Чалавек гнецца ад цяжкай ношы.

2. Рабіцца няроўным, згінацца.

   • Ліст жалеза добра гнецца.

3. перан. Траціць стойкасць, паддавацца чыйму-н. уздзеянню.

   • Г. перад панам.

4. Курчыцца (ад холаду; разм.).

|| зак. пагнуцца, ✂ і сагнуцца, ✂.

адра́зу, прысл.

1. Зараз ж., у той самы момант.

   • Набегаўшыся, сынок а. засынае.

2. Адначасова.

   • Людзі выйшлі а. з усіх хат.

3. Непасрэдна за чым-н.

   • А. за хатай малады сад.

4. За адзін раз, з першага разу.

   • Як усё зрабіць а. ?

5. З самага пачатку.

   • Чалавек а. спадабаўся.

акура́тны, ✂.

1. Які захоўвае парадак, дакладнасць; спраўны.

   • А. чалавек.

2. Старанна, спраўна зроблены, дакладны.

   • Акуратная работа.
   • Акуратна (прысл.) працаваць.
   • Акуратна (прысл.) апранацца (старанна і чыста).

3. акуратна, прысл. Дакладна, рэгулярна.

   • Акуратна кожны дзень прыходзілі газеты.

4. акуратна. Асцярожна (разм.).

   • Акуратна распытаць, даведацца пра справы.

|| наз. акуратнасць, ✂.

жорсткі, ✂.

1. Крайне суровы, бязлітасны, неміласэрны.

   • Ж. чалавек.
   • Жорсткая расправа.

2. Вельмі моцны па сіле праяўлення, які пераўзыходзіць звычайную меру.

   • Жорсткая барацьба.
   • Жорсткія баі.

3. перан. Строп, такі, які не дапускае выключэнняў.

   • Ж. рэжым.
   • Жорсткія ўмовы.

4. Пра ваду: насычаны солямі вапны, не мяккі.

|| наз. жорсткасць, ✂.

праціўнік, ✂, м.

1. Той, хто процідзейнічае каму-, чаму-н., варожа адносіцца да каго-, чаго-н.

   • П. прымірэння.

2. Вораг, нядобразычлівец.

   • Гэты чалавек — мой даўні п.

3. зб. Варожыя ўзброеныя сілы, вораг.

   • Адкрыць агонь па праціўніку.

4. Сапернік у спаборніцтве, барацьбе.

   • Баксёр лёгка справіўся з праціўнікам.

|| ж. праціўніца, ✂.

рэвалюцыянер, ✂, м.

1. Удзельнік рэвалюцыйнага руху, рэвалюцыі (у 1 знач.), прыхільнік рэвалюцыйных метадаў барацьбы, носьбіт рэвалюцыйных ідэй.

   • Прафесійны р. (які прысвяціў усяго сябе рэвалюцыйнай барацьбе).

2. Чалавек, які робіць пераварот, адкрывае новыя шляхі ў якой-н. галіне жыцця, навукі, вытворчасці.

   • Р. у паэзіі.

|| ж. рэвалюцыянерка, ✂.

сведка, ✂, м.; ✂, ж..

1. Чалавек, які непасрэдна прысутнічаў пры якой-н. падзеі, здарэнні.

   • Быць сведкам бойкі.
   • Быць за сведку.

2. Асоба, якая прысутнічае пры чым-н. для афіцыйнага пацвярджэння сапраўднасці ці правільнасці таго, што адбываецца.

   • Прысутнічаць сведкамі пры рэгістрацыі шлюбу.

|| прым. сведкавы, ✂.

• Сведкавыя паказанні.

свяціла, ✂, н.

1. Нябеснае цела, якое выпраменьвае святло ў касмічную прастору або свеціць адбітым святлом.

   • Дзённае с. (Сонца).
   • Начное с. (Месяц).

2. чаго або якое; перан. Выдатны чалавек, які набыў шырокую вядомасць у пэўнай сферы дзейнасці і праславіў навуку і культуру сваім талентам (высок.).

   • С. навукі.

сфінкс, ✂, м.

1. Каменная скульптура ляжачага льва з чалавечай галавой.

2. У старажытнагрэчаскай міфалогіі: крылатая істота з тулавам ільва, з галавой і грудзямі жанчыны, якая забівала падарожнікаў, што не маглі разгадаць зададзеную загадку.

3. перан. Пра незразумелую, загадкавую істоту, дзіўнага чалавека (кніжн.).

   • Гэты чалавек для мяне — с.

уладны, ✂, ж. (кніжн.).

1. Схільны навязваць сваю волю, загадваць, падначальваць сабе; які выражае ўладу, волю, рашучасць, уладарны.

   • У. чалавек.
   • У. позірк.

2. (звычайна з адмоўем «не»). Які мае права, уладу што-н. рабіць.

   • Не ўладны загасіць такі агонь.

3. перан. Неадольны, усемагутны.

   • Уладнае пачуццё.

|| наз. уладнасць, ✂.