Турухта́н ‘батальён, балотная птушка сямейства сяўцоў Philomachus pugnax’ (ТСБМ; Дарафееў, Птушкі; Цярохін, Охота), укр. ‘птушка Philomachus Merrem’, рус. ‘птушка Tringa pugnax’, дыял. курухта́н ’тс’. Не зусім яснага паходжання, відаць, гукапераймальнага (Праабражэнскі, 2, 21). Асоўскі (Stud, sławist., 153) выводзіць з рус. курохтан, курухтан, што з куро́хта (XVIII ст.) < *kuropta < *kuropъta (гл. таксама Сабалеўскі, РФВ, 64, 137; Фасмер, 2, 428), ідэнтычна да курапатка, што падаецца штучным.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Мілушка — з амялушка ’птушка Bombycilla garrula’ (Дэмб. 1). Пад уплывам народнай этымалогіі лексема наблізілася да мі́лы (гл.), параўн. тлумачэнне Дэмбавецкага (1, 459): птушка названа так паводле прыгажосці пер’яў і мілавіднасці. Укр. омелю́х ’жаўтаносы дрозд, Turdus viscivolus’, гуц. омелюха.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Свірсту́н ‘нейкая птушка’ (хойн., Арх. ГУ), ‘птушка конік, Anthus Bechstein’ (Інстр. 2), свырсту́н, свэрсту́н ‘цвыркун’ (брэсц., ЛА, 1). Аддзеяслоўны назоўнік, у аснове дзеяслоў тыпу рус. свирестеть ‘рэзка свісцець, што да *svьr‑, гл. сві́рчэць. Параўн. Антропаў, Назв. птиц, 349.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Вішні́ўка, вышні́вка ’птушка дубанос, Coccothraustes сосcothraustes L.’ (Нікан.). Гл. вішняк.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Крутагало́ў ’птушка’ (Бяльк.). Названа паводле формы галавы (гл.). Параўн. крутагалоўка.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
бураве́снік, ‑а, м.
Марская вадаплаўная птушка з загнутай дзюбай, вузкімі і доўгімі крыламі. // у перан. ужыв. Пра пісьменніка, прадвесніка рэвалюцыі. Не стала Горкага. Замоўк наш буравеснік. А. Александровіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
і́біс, ‑а, м.
Птушка атрада галянастых з доўгімі нагамі і доўгай загнутай дзюбай, якая жыве ў цёплых краінах, звычайна недалёка ад вады. Чорны ібіс. Белы ібіс. Аўстралійскі ібіс.
[Грэч. ibis.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
канарэ́йка, ‑і, ДМ ‑рэшты; Р мн. ‑рэек; ж.
Пеўчая птушка з ярка-жоўтым апярэннем, больш вядомая як пакаёвая. У хаце віселі клеткі з канарэйкамі, чыжыкамі, вавёркамі. Бядуля.
[Ад геагр. назвы.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ле́бедзь, ‑я, м.
Вялікая прыгожая вадаплаўная пералётная птушка сямейства качыных з белым (радзей чорным) апярэннем, з доўгай выгнутай шыяй. Колькі качка ні мудрыся, а лебедзем не будзеш. Прыказка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
падкры́лле, ‑я, н.
Ніз крыла ў птушак. Калі.. [сіваваронка] раскрывала сваё крылле ў палёце, здавалася, што ляціць нейкая казачная райская птушка: усе колеры вясёлкі зіхацелі ў яе падкрыллі. Дубоўка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)