БЯРЭ́ЗІНСКАЕ ЗЛЕДЗЯНЕ́ННЕ,

другое раннеантрапагенавае зледзяненне на тэр. Беларусі. Наступіла пасля белавежскага міжледавікоўя. Адбылося каля 480—390 тыс. г. назад. Ледавік насунуўся са Скандынавіі і ўкрыў амаль усю тэр. Беларусі (магчыма, за выключэннем крайняга ПдУ). У час адной са стадый Бярэзінскага зледзянення часткова сфарміраваліся Гродзенскае, Навагрудскае, Мінскае і інш. краявыя ўзвышшы Беларускай грады. Марэнныя, канцова-марэнныя, водналедавіковыя, азёрна-ледавіковыя і перыгляцыяльныя адклады дасягаюць магутнасці больш за 200 м. Марэны складзены пераважна з суглінкаў, супескаў, пяскоў і жвіру з валунамі, маюць шэры, шэра-зялёны і блакітна-шэры колер, уключаюць адорвені мелу і інш. даледавіковых адкладаў. Найб. пашыраны на ПдЗ, З і ў цэнтр. ч. тэр. Беларусі, на Пд захаваліся ў ледавіковых лагчынах, на паверхню выходзяць у далінах Нёмана, Дняпра і Сажа. Бярэзінскае зледзяненне адпавядае англійскаму і эльстэрскаму ў Зах. Еўропе, міндэльскаму-2 у Альпах, санскім зледзяненням Польшчы і окскаму на тэр. Расіі.

А.К.Карабанаў.

т. 3, с. 414

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)

Сі́кась-на́кась ‘зігзагам’ (калінк., З нар. сл.). Рус. арл. си́кось‑ на́кось ‘крыва (надзець што-небудзь, шыць што-небудзь). Другую частку спалучэнняў Фасмер (3, 23) разглядае як на + касой (але, магчыма, тут было на + косъ, дзе кось ‘уласцівасць касога; адхіл’). Першая частка рыфмоўкі, магчыма, ад ско́са ‘скрыва’, параўн. рус. искось ‘тс’.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Аглама́жжацца ’пазбавіцца памяці і ўвагі’ (Нас.), агламажжаць ’аглушаць’ (Грыг.), агламажоны. Магчыма, ‑ажж‑ < ‑ажд‑ < ‑азд‑. Гл. агламаздаць.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Адвільге́паць ’адрэзаць вялікі кавалак’, адвільгепаны ’адрэзаны (кус)’ (Яўс.). Кантамінацыйнае ўтварэнне на аснове адгепаць і, магчыма, адвавуліць.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Адхісну́цца (БРС) ’адрачыся’ (Гарэц., Бяльк.), ’адхіліцца’ (Шат.) да хістаць (гл.). Магчыма, кантамінацыя з ахінуцца. Параўн. адхінаць.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Ашла́н, мн. ашланы́ ’бервяно, якое кладзецца ў апошнім вянку зруба’ (Сцяшк.). Няясна. Магчыма, звязана з ашлап.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Во́лікі ’коцікі вярбы’ (Шатал.). Няясна, магчыма, памянш. ад вол (гл.); параўн. у семантычных адносінах коцікі (гл.).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Ву́ка ’лапата для веяння збожжа’ (палес., Выг. дыс.). Няясна, магчыма, дэфармаванае вейка (зах.-палес. *вы́йка) ’тс’.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

◎ Ке́бзаць ’пэцкаць’ (Жыв. сл.). Магчыма, балт. паходжання (< kebsóti). Параўн. літ. kebli пакрыцца клейкай коркай’ (Фрэнкель, 233).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

◎ Ко́злікі 1 ’рдзест’ (ТС). Параўн. козлік (гл.).

◎ Ко́злікі 2 ’заплеценыя валасы’ (Ян.). Магчыма, да казелю (гл.).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)