Verbum

◎ *Пад’елды́кваць, подʼелдыкваць, подболдыкваць, подвал- дыкнуць ’падтакаць, падбіваць, падбухторваць’ (ТС), падʼіл‑ дыкнуць ’тс’ (Сл. ПЗБ). Рус. подъелдыкивать, подталдыкивать ’тс’, елдёжить ’сварыцца’. Мяркуючы па мноству фанетычных варыянтаў, гукапераймальнае, якое адлюстроўвае няяснае барматанне. Гродз. падгалдыкнуць (Сцяшк. Сл.), мабыць, дадаткова зазнала ўплыў дзеяслова галдзець.

Тронт ‘непрыемны пах, смурод’ (шчуч., Сл. ПЗБ), сюды ж транлівы ‘смярдзючы’, гл. Аўтары Сл. ПЗБ (5, 125) звязваюць з польск. trąd ‘праказа’, што малаверагодна. Утворана ад польскага дзеяслова trącić ‘патыхаць, тхнуць, смярдзець’ ці хутчэй непасрэдна ад запазычанага тронціць ₁, гл.

Ёсць ’форма дзеяслова быць’ (ТСБМ). Спарадычна ё, ёсь. Ёсць адзіная форма ў 3‑й ас., дзе перад асабовым канчаткам адбыўся пераход (нерэгулярны) е > о з папярэдняй мяккасцю (Карскі, 2, 260). Спробу тлумачэння гэтай формы гл. у Копечнага (Slavia, 31, 2, 262).

Асну́ты ’ахоплены сном’ (Сцяшк.). Сувязь са сном, відаць, другасная, народнаэтымалагічная; хутчэй тут дзеепрыметнікавае ўтварэнне ад дзеяслова *аснуць з коранем *snu‑/snov‑ (гл. снаваць). Польск. osnuć ’снуючы нітку, абкружыць ёй’, адкуль ’ахутаць’. Магчыма, у сувязі з абмежаваным пашырэннем слова трэба лічыць яго польскім запазычаннем.

*Асяча́ць, осѣча́ць ’апутваць сецямі, браць уладу, ачароўваць’ (Нас.). Магчыма, як лічыў Насовіч, сапраўды ад сець з першапачатковым значэннем ’акружаць сеццю’, але, магчыма, роднаснае рус. посетить, посещать, якое ўзводзяць да сѣтъ ’госць’ (Фасмер, 3, 338), ці вытворнага ад яго дзеяслова сѣтити (КЭСРЯ, 357).

Вы́тлук ’свавольнік’ (Бяльк.); ’нахабнік, нягоднік’ (Янк. III). Запазычанне з польск. wytłuk ’мужчына або жанчына непрыстойнага жыцця, распуснік, лайдак’. У варыянце вы́тлуч ’тс’ (Шат.) ‑ч‑, відавочна, пад уплывам дзеяслова таўчы або па аналогіі з іншымі словамі з ‑ч‑ суфіксальным тыпу слухач, дзеяч, штурхач.

Дагаво́р ’дагавор’ (БРС). Рус. догово́р, укр. до́говір, славац. dohovor, балг. до́говор. Шанскі (1, Д, Е, Ж, 152) лічыць гэту лексему ўласна рус.; у іншых мовах яна запазычана з рус. У рус. мове адзначаецца ўжо ў XVI ст.; утварэнне бязафікснага тыпу ад дзеяслова договори́ться.

Ды́хавіца ’дыхавіца (у людзей, коней)’ (БРС, Нас., Касп., Шат., Сцяшк.). Паходзіць з прасл. *dyxavica ’тс’ (ад дзеяслова *dyxati): ст.-рус. дыхавица, укр. дихави́ця, польск. dychawica, чэш. dýchavice, серб.-харв. ди́хавица і г. д. Агляд форм гл. у Трубачова, Эт. сл., 5, 199–200.

Закро́п ’прынада з пахучай травы для пчол’ (Сл. паўн.-зах.). Паколькі крапі́ць (гл.) азначае ’абпырскваць вулей рэдкай прынадай’ (Анох., 337), закроп трэба разглядаць як бязафіксны назоўнік ад дзеяслова закрапіць. Параўн. рус. дыял. окроп, укр. окріп ’квецень, вар’ (гл. Фасмер, 3, 130–131).

Зліпух ’ніжняя скарынка хлеба з прысохшым попелам’, ’худая істота’ (Юрч. Вытв., без націску), злі́пуш, злі́пушак ’нараст у хлебе пры выпечцы’ (Нас.). Ад дзеяслова злі́пнуцца (< sъ‑lip‑nǫ‑ti sę, гл. ліпнуць) ці *зліпці(ся) з суфіксам ‑ух, ‑уш для абазначэння прадмета — выніку дзеяння