Спрэчка, якая суправаджаецца крыкам, шумам і пад. Слова за слова — сварка разгаралася, як лясны пажар.Лынькоў.Свёкар не папускае.. [Любу] ў крыўду, але і яму абрыдне слухаць кожны дзень сварку і грызню.Васілевіч.// Абразлівыя словы, выразы; лаянка. Пайшлі праверкі і прамеры, Каб больш мець пэўнасці і веры І каб не выйшла перакосу І не зайсці ў чыю палосу, Во будзе крыку, будзе сваркі, — Няхай лепш цэлы будуць каркі.Колас.Не спрэчку трэба гнаць за дзверы, А, мабыць, сварку і разлад.Кусянкоў.
•••
Вязацца ў сваркугл. вязацца.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
уры́цца, урыюся, урыешся, урыецца; зак.
1.(1і2ас.неўжыв.). Рыючы, пранікнуць у глыб чаго‑н. (пра жывёл).
2. Схавацца ў вырытым паглыбленні або ў чым‑н. сыпкім; зарыцца. «Салавей» урыўся ў вялізны стог сена і адпачываў.Бядуля.
3. З сілай, на хаду урэзацца ў што‑н. [Аляксей:] — Машына з ходу ўрыецца ў гразь, як свіння, узніме цэлы вал твані наперадзе, і сядзі.Мележ.[Косцік] шыўся далей, да гурбы каровак. Нехта штурхнуў яго так, што ён урыўся ў іх носам, яшчэ не ўспеўшы падняцца, пачаў адчыняць каробкі.Арабей.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
round
[raʊnd]1.
adj.
1) кру́глы
2) то́ўсты, по́ўны
He was short and round — Ён быў ні́зкі й по́ўны
3) кругавы́
4) цэ́лы, по́ўны, кру́глы
a round dozen of eggs — цэ́лы ту́зін я́ек
a round sum of money — кру́глая су́ма гро́шай
round number —
а) цэ́лы лік
б) кру́глая лі́чба
5) прыблі́зны, акру́глены
2.
n.
1) ко́ла n., сфэ́ра f., шар -а m.
2) абыхо́д -у m. (вартаво́га)
3) абаро́т -у m.
the earth’s yearly round — гадавы́ абаро́т зямлі́
4) тур, раўнд -у m.
5) залп, салю́т -у m.
6) кумпя́к я́лавічыны
3.
v.t.
1) акругля́ць; рабі́ць кру́глым
2) абыхо́дзіць, аб’яжджа́ць або́ абплыва́ць
4.
adv.
1) наўко́л, наво́кал
2) у акру́жнасьці
The ball measures one meter round — Мяч акру́жнасьцю адзі́н мэ́тар
3) акружно́й даро́гай, наўкру́га
We went round on our way home — Вярта́ючыся дамо́ў, мы пайшлі́ акружно́й даро́гай
5.
prep.
наво́кал, вако́л
Bullets whistled round him — Вако́л яго́ сьвіста́лі ку́лі
round the world — вако́л сьве́ту
•
- all the year round
- go the round
- make the rounds
- go the rounds
- round out
- round off
- round upon
- round up
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
векм
1. (стагоддзе) Jahrhúndert n -s, -e;
2. (эпоха) Zeit f -, -en; Zéitalter n -s, -;
бро́нзавы век Brónzezeit [´brɔŋsə-] f -;
а́тамны век Atómzeitalter n;
3. (перыяд існавання каго-н, чаго-н) Lében n -s, Lébenszeit f;
мы не ба́чыліся цэ́лы векéine Éwigkeit háben wir uns nicht geséhen
Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)
długi
dług|i
1. доўгі;
~i na dwa metry — два метры ў даўжыню;
2. доўгі; працяглы;
~a rozmowa — доўгая размова;
upaść jak ~i — расцягнуцца (упасці) ва ўвесь рост;
jak dzień (rok) ~i — цэлы дзень (год)
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
ГРО́ДЗЕНСКІ ЕЗУІ́ЦКІ КАЛЕ́ГІУМ,
навучальная ўстанова ў Гродне ў 1625—1773. Уключаў вучэбныя і жылыя памяшканні, б-ку (у 1773 — 2373 кнігі), аптэку (засн. ў 1687), сад, гасп. будынкі, касцёл Францыска Ксаверыя (гл. ў арт.Гродзенскі кляштар езуітаў). Яго пабудовы займалі цэлы квартал горада. Калегіум складаўся з 2 аддзяленняў: малодшага, якое мела 5 класаў (апошні — 2-гадовы), і старэйшага, 3-гадовага. Выкладаліся традыцыйныя для калегіума прадметы: «сем вольных мастацтваў», тэалогія, класічныя мовы і інш. З 1667/68 навуч.г. ўсе настаўнікі калегіума мелі вучонае званне прафесара. У 1707 пры калегіуме адкрыта муз. бурса, пры ёй дзейнічала капэла (у 1773 мела 63 муз. інструменты). На 1773 калегіум валодаў 7 фальваркамі і 25 вёскамі ў Гродзенскім пав., у якіх было 240 дымоў. Пасля роспуску ў 1773 ордэна езуітаў будынкі і маёмасць калегіума перададзены Адукацыйнай камісіі, пазней — урадавым установам. Касцёл ператвораны ў фарны (прыходскі). Калегіум адыграў значную ролю ў пашырэнні ўплыву каталіцкай царквы на З Беларусі, яго дзейнасць спрыяла зацвярджэнню еўрап. сістэмы адукацыі на Гродзеншчыне. У ліку яго выхаванцаў асветнік і астраном М.Пачобут-Адляніцкі.
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
во́ўк, ваўка́ і во́ўка; мн. ваўкі́, ‑о́ў; м.
Дзікая драпежная жывёліна сямейства сабачых. Колькі ваўка не кармі, ён усё роўна ў лес глядзіць.Прыказка.І ваўкі сыты і авечкі цэлы.Прымаўка.
•••
Біты воўк — пра бывалага, вопытнага чалавека.
Воўк у авечай шкуры — пра знешне лагоднага, рахманага, а на самой справе варожага, каварнага чалавека.
Воўк у лесе (за гарою) здох — пра чый‑н. дзіўны, нечаканы ўчынак.
Воўкам глядзець (пазіраць)гл. глядзець.
Лавіць бягучага воўка следгл. лавіць.
Марскі воўк — пра бывалага, вопытнага марака.
Хоць ваўкоў ганяйгл. ганяць.
Хоць воўк траву еш — пра раўнадушныя, абыякавыя адносіны да чаго‑н.
Хоць воўкам выйгл. выць.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
адчува́нне, ‑я, н.
Спец.
1. Псіхічны працэс успрымання асобных уласцівасцей прадметаў і з’яў аб’ектыўнага свету пры іх непасрэдным уздзеянні на органы пачуцця. Адчуванне ёсць вобраз матэрыі, якая рухацца. Інакш, як праз адчуванні, мы ні аб якіх формах рэчыва і ні аб якіх формах руху нічога даведацца не можам; адчуванні вызываюцца дзеяннем рухаючайся матэрыі нашы органы пачуццяў.Ленін.
2. Перажыванне, уражанне, прадчуванне. З адчуваннем непапраўнага няшчасця.. стары падводзіў эшалон да станцыі.Мележ.Марына Паўлаўна праз цэлы дзень жыла ў ружовым чадзе новага адчування.Зарэцкі.// Успрыманне свядомасцю, разуменне; пазнаванне. Паэтычнае адчуванне свету. Адчуеш не рэчаіснасць.
3. Самаадчуванне, стан.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
1. Вярнуць да жыцця, зноў зрабіць жывым. Пабегла ваўчыха на высокую гару, дастала пляшачку жывой вады. Вярнулася і ажывіла Івана.Якімовіч.//перан. Выклікаць яркае ўяўленне пра што‑н., аднавіць у памяці забытае. Ажывіць у памяці былое.
2. Зрабіць ажыўленым, вясёлым, бадзёрым. Гэты ліст надта ўзрадаваў Алёнку, ажывіў, падняў яе настрой, выклікаў цэлы рад новых пытанняў у сувязі з грамадскаю работаю.Колас.Салодкае, духмянае паветра, звонкае шчабятанне птушак ажывілі настрой.Дудо.
4. Узмацніць, актывізаваць дзейнасць чаго‑н. Ажывіць работу семінара. Ажывіць гандаль.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
калатня́, ‑і, ж.
Разм.
1. Сварка, звычайна з пабоямі (у хаце, у сям’і). — Мір і спакой гэтаму дому. А то ў другую хату зойдзеш, ідзе такая калатня, што хоць ты вушы затыкай.Гурскі.
2.перан. Бойка, вайна. Раз увосень, калі канчалася вайна, малады чырвонаармеец хадзіў.. і прыглядаўся да асобных будынкаў, што нейкім парадкам асталіся пасля гэтакай калатні.Чорны.Глядзела сонца ў засмучэнні На калатню варожых станаў. — Не вырваць злу ад зла кайданаў.Колас.// Мітусня, неразбярыха, перапалох. Учора ў гэтай самай цырульні была калатня: цэлы дзень дэфензіўшчыкі затрымлівалі і абшуквалі ўсіх.Сабаленка.
3.Дзеяннепаводледзеясл. калаціць (у 1 знач.); хістанне, дрыжанне.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)