каралева Англіі, Шатландыі і Ірландыі з 1702, з 1707 Вялікабрытаніі; апошняя з дынастыі Сцюартаў. Дачка караля Якава II. Узышла на прастол у адпаведнасці з актам аб прастоланаследаванні (1701), які значна абмяжоўваў правы кароны. Пры ёй пачаў усталёўвацца парадак, паводле якога ўрад фарміраваўся з дзеячаў партыі (вігі або торы), якая мела большасць у палаце абшчын.
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
ГАСПАДА́РЧЫ ПРАЦЭСУА́ЛЬНЫ КО́ДЭКС Рэспублікі Беларусь, адзіны сістэматызаваны заканадаўчы акт, які рэгулюе адносіны, звязаныя з парадкам вырашэння гасп. спрэчак на тэр. краіны. Прыняты Вярх. Саветам Беларусі 5.6.1991, уведзены ў дзеянне з 1.7.1991. Складаецца з 12 раздзелаў і 108 артыкулаў. Вызначае падведамнасць і падсуднасць гасп. спрэчак, рэгламентуе правы і абавязкі іх удзельнікаў, працэсуальныя пытанні — суд. разгляду спраў, парадак перагляду рашэнняў гасп. суда і інш.
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
череда́Iж., мн., нет
1.(вереница) чарада́, -ды́ж.; гуж, род. гу́жа м.; (о птицах) ключ, род. ключа́м.;
2.(порядок) уст.пара́дак, -дку м.;
3.(время) уст. пара́, род. пары́ж.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
працэду́ра
(фр. procédure, ад лац. procedere = рухацца наперад)
1) устаноўлены парадак дзеянняў для ажыццяўлення чаго-н. (напр. п. галасавання);
2) лячэбнае мерапрыемства, якое рэкамендуецца ўрачом (напр. водныя працэдуры).
Слоўнік іншамоўных слоў. Актуальная лексіка (А. Булыка, 2005, правапіс да 2008 г.)
ранжы́́р
(ням. Rangierung, ад фр. ranger = ставіць у рад)
1) пастраенне людзей па росце ў адну шарэнгу;
2) перан. пэўны парадак у чым-н., устаноўлены правіламі і традыцыямі.
Слоўнік іншамоўных слоў. Актуальная лексіка (А. Булыка, 2005, правапіс да 2008 г.)
змяша́цца, ‑аюся, ‑аешся, ‑аецца; зак.
1.(1і2ас.неўжыв.). Злучыцца ў адно пры перамешванні (пра што‑н. разнароднае); утварыць сумесь ці раствор. Гліна змяшалася з пяском.// Зліцца ў адно цэлае, перастаць адрознівацца. Галасы змяшаліся, загудзелі гудам.Якімовіч.Рогат і воплескі змяшаліся разам, Макар ажно ўтуліў галаву ў мяккі каўнер кажуха.Дуброўскі.
2. Размясціцца ў беспарадку, уперамешку адзін з адным; перамяшацца. [Адась:] У Беластоку і Брэсце ў дэманстрацыях удзельнічалі і сяляне. Тут змяшаліся і палякі, і беларусы, і яўрэі...Козел.// Схавацца, знікнуць (у натоўпе, сярод людзей). [Люба] выбілася на мост, прайшла яго і змяшалася з натоўпам людзей.Чорны.
3.(1і2ас.неўжыв.). Страціць звычайны парадак, стройнасць, яснасць; пераблытацца, зблытацца. Косця сцішыўся, на яго нахлынулі раптоўныя думкі, збіліся, змяшаліся.Адамчык.І крыўда і злосць змяшаліся ў адно.Баранавых.// Страціць баявы парадак, строй (пра войска). Змяшаліся шэрагі чырвонаармейцаў і партызан.Нікановіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ста́тут, ‑а, М ‑туце, м.
1. Звод правіл, якія вызначаюць і рэгулююць парадак дзейнасці, выканання ці прымянення чаго‑н. Юрыдычны статут. Статут ордэна Леніна.// Звод палажэнняў, якія вызначаюць структуру, прынцыпы і парадак дзейнасці якой‑н. арганізацыі, установы. Статут КПСС. Статут Арганізацыі Аб’яднаных Нацый. Статут сельскагаспадарчай арцелі. □ Па турэмнаму статуту «кухару» ад асуджаных у крэпасць дазвалялася хадзіць на астрожную кухню і гатаваць абеды.Колас.Хоць і нялёгка салдату, затое на сэрцы спакойна — службу нясе дакладна па статуту.«Звязда».
2. У некаторых краінах Еўропы 14–18 стст. — закон, звод законаў або ўрадавая пастанова аб чым‑н. На .. [беларускай мове] пісаліся ўсе дакументы ў княстве Літоўскім, і нават Літоўскі статут напісаны па-беларуску.Арабей.// У Англіі і шэрагу іншых краін — назва закона. //перан. Звычаі, традыцыі. Статут палявання патрабаваў, каб людзі былі сытыя, а сабакі галодныя, аж да самага позняга вечара, калі раскінуць ім палатняныя кармушкі.Караткевіч.
[Лац. statutum.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Hándhabung
f -, -en
1) абыхо́джанне (з чым-н.)
~ von Wérkzeugen — абыхо́джанне з інструме́нтамі
2) пра́ктыка, ме́тад, пара́дак
~ der Gesétze — захава́нне зако́наў
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
disturb
[dɪsˈtɜ:rb]
v.t.
1) турбава́ць, паруша́ць спако́й, перашкаджа́ць
Do not disturb the baby; he is asleep — Не турбу́й дзіця́; яно́ сьпіць
2) раскіда́ць, паруша́ць пара́дак
3) непако́іць; трыво́жыць; турбава́ць
Don’t disturb yourself — Не турбу́йцеся
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
нале́жны, ‑ая, ‑ае.
Такі, які павінен быць; патрэбны, неабходны. Рабіць на належным узроўні. Прыняць належныя меры. Зрабіць належныя вывады. □ Мабыць, выгляд падарожнага не зрабіў на шафёра належнага ўражання.Шамякін.Можна верыць, што з цягам часу.. [Розаў] навядзе ў сваёй МТС належны парадак.Даніленка.//узнач.наз.нале́жнае, ‑ага, н. Тое, што павінна быць; патрэбнае, неабходнае. Успрыняць як належнае.
•••
Аддаць належнаегл. аддаць.
Узняць на належную вышынюгл. узняць.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)