Ла́пік ’латка’, ’акравак’ (ц.-палес., ДАБМ, к. 324, Бяльк., Сцяшк., Гарэц., Мядзв., Бір., Грыг., Касп., Шн. 3, Мікуц., Зеньк., Нас.; маг., КЭС; калінк., Сл. паўн.-зах.), ’кавалак зямлі’ (Нас.), ’плямачка’ (Жд. 2), перан. ла́пікі ’лахманы’ (лун., Шатал.). Укр. ла́пик ’латка’, чарніг. ла́пичка ’кавалак зямлі, які застаецца пасля раздзелу цэлага загона’, рус. смал., бран. ла́пик ’кавалак матэрыі, латка’, ’палоска зямлі’. Да прасл. ⁺lapъ, якое генетычна звязана з літ. lōpas ’латка’ > ла́па 4. Утвораны пры дапамозе суф. ‑ік, як вабік, лазік (Сцяцко, Афікс. наз., 41; Лаўчутэ, Балтызмы, 74–76). Сюды ж дэмінутыў лапі́кычык (сен., ДАБМ, 924), ла́пічко ’лапік’, ’ануча’ (Сцяшк.), дзятл. ла́пічак ’акравак’ (Сл. паўн.-зах.). Лексема лапік роднасная з ла́паць 2 (гл.) (Фасмер, 2, 459).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

гонг

(англ. gong, ад малайск. gong)

1) ударны музычны інструмент у выглядзе металічнага дыска з загнутымі краямі;

2) гукавы сігнал, які падаецца ўдарамі ў кавалак металу, рэйку, а таксама самі гэтыя прадметы.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)

ану́ча ж.

1. (кавалак тканіны) Láppen m -s, -;

2. (старое адзенне) Lúmpen pl;

3. (для ног) Fúßlappen m -s, -;

4. разм. (бесхарактарны чалавек) Wáschlappen m -s, -; Jámmerlappen m

Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс) 

вы́сечы, -секу, -сечаш, -сеча; -сечам, -сечаце, -секуць; вы́сек, -кла; -сечы; -сечаны; зак., што.

1. Ссячы ўсё, знішчыць.

В. лес.

2. Выбраўшы, ссячы.

В. жардзіну.

3. Секучы, дастаць, выняць або вырабіць.

В. кавалак лёду.

4. Выразаць з каменя ці на камені.

В. надпіс.

В. бюст.

5. Здабыць ударам па крэмені, выкрасаць.

В. іскру.

|| незак. высяка́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.

|| наз. вы́сечка, -і, ДМ -чцы, ж. (да 1—4 знач.).

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

адвалі́цца, -валю́ся, -ва́лішся, -ва́ліцца; зак.

1. (1 і 2 ас. звычайна не ўжыв.). Аддзяліўшыся, адарваўшыся, упасці.

Кавалак тынку адваліўся.

2. Схіліць тулава назад; адкінуцца (разм.).

А. на спінку крэсла.

3. Наеўшыся, адсунуцца ад стала, пакінуць есці (разм.).

А. ад клёцак.

4. перан. Паменшаць (пра мароз, спёку і пад.).

Мароз адваліўся, і пайшоў снег.

5. перан. Знікнуць, прайсці (пра адчуванні, пачуцці).

Уся нуда адвалілася ад яго.

|| незак. адва́львацца, -аюся, -аешся, -аецца.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

Ломаць ’адламаны кавалак’, ’луста хлеба’ (Бяльк., Сцяшк., ТС; в.-дзв., Шатал.). Рус.-бел. ізалекса. Параўн. рус. ломо́ть. Да лама́ць (гл.). Суфікс ‑otь, як у лапоть.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Па́рус ’умацаваны на мачце кавалак моцнай тканіны, якая надзімаецца ветрам і прыводзіць у рух судна; кавалак тканіны, што нацягнуты на крыло ветранога млына’ (ТСБМ). Рус. па́рус, ст.-рус. парусъ (пад 907 г.). Пэўнай этымалогіі няма. Лічыцца запазычаннем з грэч. φᾶρος, ацціч. φάρος ’тс’ (Міклашыч, 232; Фасмер, Этюды, 145; Праабражэнскі, 2, 19). Супраць Мікала (РФВ, 48, 277), які набліжае да ст.-рус. рухо ’адзенне’, але гэта версія няпэўная ў фанетычных адносінах (гл. яшчэ Фасмер, 3, 210).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Клачо́к 1 ’шматок’ (Бяльк.). Гл. клок 2. Словаўтварэнне гл. Сцяцко, Афікс. наз., 168.

Клачо́к 2 ’купка лесу сярод поля, лугу; невялікі кавалак зямлі’ (Яшк.). Гл. клачок 1.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Рантух, ст.-бел. рантух ’палатняная хустка, упрыгожаная вышыўкамі, карункамі’ (Ст.-бел. лексікон). Праз польск. rańtuch, ramtuch ’хустка, кавалак палатна’ з ням. Randtuch альбо Regentuch (Нававейскі, Zapożyczenia, 261).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

fragment

[ˈfrægmənt]

1.

n.

1) аско́лак, абло́мак, аске́пак -ка m., кава́лак -ка m.

2) уры́вак -ўка m., фрагмэ́нт -а m. (тво́ру, гу́таркі)

2. [,frægˈment]

v.t.

разьбіва́ць або́ дзялі́ць на ча́сткі

Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)