Verbum

анлайнавы слоўнік

АКУ́Т

(ад лац. acutus востры, высокі),

1) адзін з відаў муз. націску ў стараж.-грэч., сербскай і інш. мовах.

2) Знак гэтага націску на пісьме (ˊ).

3) Інтанацыя сучаснай літоўскай мовы, якая мае сыходны характар.

т. 1, с. 219

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)

но́та¹, -ы, мн. -ы, нот, ж.

1. Умоўны графічны знак для запісу гукаў музыкі, а таксама гэты гук.

Высокая н.

Гучная н.

2. толькі мн. Тэкст музычнага твора ў нотным запісе.

Іграць па нотах.

3. перан. Тон, інтанацыя мовы, якія выражаюць якое-н. пачуццё.

Н. незадаволенасці ў голасе.

◊

Як па нотах — без цяжкасцей, вельмі лёгка.

|| памянш. но́тка, -і, ДМ -тцы, мн. -і, -так, ж. (да 1 і 3 знач.).

|| прым. но́тны, -ая, -ае (да 1 і 2 знач.).

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

АДНАРО́ДНЫЯ ЧЛЕ́НЫ СКА́ЗА,

члены сказа, якія адносяцца да аднаго і таго ж слова і выконваюць аднолькавую сінтаксічную функцыю. Паміж сабой звязваюцца спалучальнай сувяззю, сродкам выражэння якой служаць або інтанацыя пералічэння, або інтанацыя і спалучальныя злучнікі.

Аднароднымі могуць быць і галоўныя, і даданыя члены сказа: «Тут было і здзіўленне, і захапленне, і крыху зайздрасці» (М.Лынькоў) — аднародныя дзейнікі; «За гарамі, за даламі, у балотах пустынных паўставала, вырастала новая краіна» (Я.Купала) — аднародныя акалічнасці і выказнікі; «На бітву грозную ішоў народ за шчасце, за зямлю, за долю» (Р.Няхай) — аднародныя дапаўненні; «На дварэ другі дзень сеяў дробны, але густы дождж» (І.Шамякін) — аднародныя азначэнні. Аднароднымі могуць быць члены сказа, выражаныя рознымі часцінамі мовы: «Ліда вясёлая па натуры і любіць смяяцца» (А.Кулакоўскі). Аднародныя члены сказа ўтвараюць адкрыты, незамкнёны рад, у які можа ўваходзіць абагульняльнае слова: «Будынак, парк і агарожа — было ўсё слаўна і прыгожа» (Я.Колас).

А.Я.Міхневіч.

т. 1, с. 123

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)

inflection

[ɪnˈflekʃən]

1) інтана́цыя (го́ласу)

2) зьме́на канча́ткаў у сло́ве (склане́ньне або́ спражэ́ньне)

3) згіна́ньне, выгіна́ньне n.

4) вы́гін вы́гіб -у m.

Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)

cadence

[ˈkeɪdəns]

1) рытм, такт -у m. (у му́зыцы)

2) зьніжэ́ньне го́ласу

3) мадуля́цыя f

4) Mus. кадэ́нцыя f.

5) інтана́цыя f.

Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)

трагі́зм, ‑у, м.

1. Трагічны элемент, трагічны пачатак у драматычным або музычным творы і яго выкананні. Трагізм вобраза.

2. Трагічны, змрочны бок чаго‑н.; безвыходнасць. [Багушэвіч] не проста малюе карціны сялянскага жыцця, а выбірае якраз тыя, дзе можна найлепей выявіць трагізм існавання сялянскага класа. Навуменка. // Трагічнае выражэнне, інтанацыя. У голасе ў яго поўна пакорнага трагізму і разам з тым задавалення. Зарэцкі.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

lilt

[lɪlt]

жва́ва йгра́ць або́ пяя́ць

1) жыва́я пе́сьня або́ мэлёдыя

2) рытм -у m. (пе́сьні, ве́рша)

3) сьпе́ўная інтана́цыя

Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)

АПАВЯДА́ЛЬНЫ СКАЗ,

камунікатыўна-сінтаксічная адзінка мовы, у якой рэчаіснасць адлюстроўваецца ў выглядзе паведамлення. Асн. прызначэнне апавядальнага сказа — несці інфармацыю (гэтым ён проціпастаўляецца пытальнаму сказу і пабуджальнаму сказу). Апавядальнаму сказу ўласціва складаная сістэма сродкаў перадачы паведамляльнага значэння: інтанацыя, фразавы (лагічны) націск, парадак слоў, марфал. катэгорыі (асабліва катэгорыі часу і абвеснага ладу дзеяслова), службовыя словы і інш. Структурныя схемы апавядальнага сказа разнастайныя: ад аднаслоўных сказаў да канструкцый самай складанай пабудовы.

А.Я.Міхневіч.

т. 1, с. 411

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)

ВЫГО́ННАЯ Лілія Ціханаўна

(н. 3.9.1942, г. Мары, Туркменія),

бел. мовазнавец. Д-р філал. н. (1992). У 1964 скончыла БДУ; працуе ў Ін-це мовазнаўства АН Беларусі. Даследуе пытанні бел. фанетыкі і фаналогіі, бел. лексікалогіі. Аўтар манаграфіі «Інтанацыя. Націск. Арфаэпія» (1991), сааўтар прац «Лексіка Палесся ў прасторы і часе» (1971), «Галосныя беларускай мовы» (1975), «Фанетыка слова ў беларускай мове» (1983), «Фанетыка беларускай літаратурнай мовы» (1989), хрэстаматыі «Вусная беларуская мова» (1990).

т. 4, с. 303

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)

ДАНЕ́ЛІЯ Георгій Мікалаевіч

(н. 25.8.1930, Тбілісі),

расійскі і грузінскі кінарэжысёр. Нар. арт. СССР (1989). Скончыў Маск. архітэктурны ін-т (1955), Вышэйшыя рэжысёрскія курсы (1959). З 1960 на «Масфільме». Дэбютаваў фільмам «Сярожа» (1960, разам з І.Таланкіным). Здымае псіхал. драмы («Шлях да прычала», 1962), лірычныя («Я крочу па Маскве», 1964; «Міміно», 1970, Дзярж. прэмія СССР 1978), сатыр. («Трыццаць тры», 1966), фантаст. камедыі («Кін-дза-дза», 1987) і трагікамедыі («Не бядуй», 1969; «Афоня», 1975; «Асенні марафон», 1979, Дзярж. прэмія Расіі 1981; «Слёзы капалі», 1983; «Пашпарт», 1990), для якіх характэрны ўвага да сац. прыроды з’яў і ўчынкаў, спачувальная інтанацыя ў адносінах да герояў.

т. 6, с. 36

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)