ён, яго́, яму́, ім, аб ім, м.; яна́, яе́, ёй, яе́, ёй (ёю), аб ёй, ж.; яно́, яго́, яму́, яго́, ім, аб ім, н., мн. яны́, іх, ім, іх, імі, аб іх; займ. асаб. 3 ас. адз.
1. Указвае на прадмет гаворкі (выключаючы суразмоўцаў).
2. толькі Р. Ужыв. ў знач. прыналежнага займенніка.
Яго кніга.
3. У спалучэнні з часціцай «вось» набывае ўказальны характар.
Вось ён — бацькоўскі дом!
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
заўва́жыць, -жу, -жыш, -жыць; -жаны; зак.
1. каго-што і са злуч. «што», «як». Убачыць, падмеціць, выявіць.
З. агеньчык удалечыні.
З., што слухачы стаміліся.
Не заўважылі, як даехалі да вёскі.
2. каго-што. Адзначыць, запомніць па якіх-н. прыметах.
З. месца ў кустах, дзе ляжаў ранены.
3. Сказаць што-н., уставіць у размову. «Яно так і ёсць на самай справе», — заўважыў старшыня.
|| незак. заўважа́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
ламо́тны, ‑ая, ‑ае.
Які мае адносіны да ламоты. Ламотныя болі. □ Ламотная стома круціць лапаткі, але з непрывычкі яно аж прыемна. Быкаў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
пачасці́цца, ‑ціцца; зак.
Разм. Стаць больш частым. Спачатку .. шчоўканне чулася з вялікімі інтэрваламі. Потым яно пачасці — лася і раптам прапала. Гавеман.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
така́й, ‑ю, м.
Сорт дэсертнага венгерскага віна. Яно [возера Балатон] гарыць па небакрай, Як светлы, малады такай У чарцы з сонечнага шкла. Танк.
[Ад геагр. назвы.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
вы́варат Вывернутае з карэннямі дрэва і месца (яма), дзе яно расло (БРС). Тое ж вы́варацень (БРС), вы́вараціна (Глуск. Янк. I, Слаўг.), вы́варатня, вываротніца (Слаўг.).
Беларускія геаграфічныя назвы. Тапаграфія. Гідралогія. (І. Яшкін, 1971, правапіс да 2008 г.)
begráben
* vt
1) зако́пваць
2) (па)хава́ць (тс. перан.)
◊ da liegt der Hund ~ — вось яно́ што [як]!
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
хай, часціца і злучн.
Разм.
1. часціца. Тое, што і няхай (у 1–3 знач.). Хай злыдні над намі скрыгочуць зубамі — Любі сваю ніву, свой край. Купала.
2. злучн. Тое, што і няхай (у 4 знач.).. Чалавеку заўсёды хочацца думаць аб прыемным, хай нават прыемнага адна кропля. Каршукоў.
•••
Не ў гнеў (крыўду) хай будзе сказана гл. быць.
Хай адсохнуць (у мяне) рукі і ногі гл. адсохнуць.
Хай ён (яна, яно) згарыць гл. згарэць.
Хай сабе гл. сабе.
Хай яно гарам гарыць гл. гарэць.
Хай яно запаветрае гл. запаветраць.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
га́уч-прэс
(англ. gauge-press, ад gauge = выціскаць)
прэс для выціскання вады з папяровага палатна, калі яно рухаецца ў сетачнай частцы папяровай машыны.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)
Ferrum quando calet, cudere quisque valet
Кожнаму па сілах каваць жалеза, пакуль яно гарачае.
Каждый в силах ковать железо, пока оно горячее.
Гл.: Dum ferrum...
Шасцімоўны слоўнік прыказак, прымавак і крылатых слоў (1993, правапіс да 2008 г.)