апыта́ ць , ‑аю, ‑аеш, ‑ае; зак. , каго-што .
1. Звярнуцца да многіх з адным і тым жа пытаннем. Апытаць суседзяў. // Апытаць вучняў. // Апытаць падсуднага. □ [Веразоўскі:] — Злодзей ты, Макар, і шэльма , якіх мала... Па закону я павінен апытаць цябе, скласці пратакол і пасадзіць за крадзеж. Чарнышэвіч .
2. Разм. Знайсці што‑н., распытваючы. Апытаць кватэру.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
моше́ нник махля́ р, -ра́ м. (плут) круце́ ль, -цяля́ м. (обманщик) ашука́ нец, -нца м. (жулик) жу́ лік, -ка м. (ругательное слово) шэ́ льма , -мы м.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
прощелы́ га м. ж. прост. е́ т, -та м. шэ́ льма , -мы м. ж. (мошенник) махля́ р, -ра́ м. (плут) круце́ ль, -цяля́ м.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
bestia
ж.
1. драпежнік;
2. экспрэс. разм. шэльма , бестыя, вырадак, звер (пра чалавека
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
Латру́ га , латружына ’абібок, гультай’ (Яруш. , Нас. , Бяльк. , ТСБМ , Касп. , Мат. Гом. ; навагр. , КЭС ; карэліц. , Марц. ), ’нягоднік, ліхадзей’ (навагр. , Сл. паўн.-зах. ), ’распуснік’ (паўд. -усх. , КЭС ), ’гультай’ (навагр. , Нар. словатв. ), латрыга ’гультай’ (Бяльк. ), ’круцель, шэльма ’ (усх. , КЭС ). Утворана ад лотр (гл.), якое ўзыходзіць да с.-в.-ням. loter ’легкадумны’, н.- в.-ням. Lotter(bube) ’гультай’ (Бернекер , 1, 735; Фасмер , 2, 523). Гл. таксама лайтруга .
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
rogue
[roʊg]
n.
1) няго́ днік -а, махля́ р -а́ m. е́ ль -цяля́ m.
2) хітру́ н -а́ m. шэ́ льма -ы m. & f. і́ вец -ўца m.
3) адзіне́ ц -ца m.
rogue elephant — слон-адзіне́ ц
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
плут м. (мошенник)я́ р, -ра́ м. е́ ль, род. я́ м. (обманщик) ашука́ нец, -нца м. а́ й, -ра́ я м.
2. (хитрец) хітру́ н, -на́ м. шэ́ льма , -мы м. ж.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
Жу́ лік ’дробны злодзей’ (ТСБМ ), жульма́ н ’тс’ (Сл. паўн.-зах. ). Рус. жу́ лик ’тс’, дыял. ’птушка з пароды кулікоў’, ’маленькі хлябок’, кастр. ’ножык’, уладз. ’чорнарабочы’, польск. žulik ’злодзей’, чэш. žulik ’махляр, шэльма ’, балг. жульо ’дробны чалавек’ (< жуля ’церці’, БЕР , 1, 558). Даль (1, 547) звязваў жулить ’прысвойваць’ з жи́ лить (параўн. бел. жыліць ) ’тс’, жилиться ’быць скупым’. Гэта падтрымлівае Шанскі , 1, Д, Е, Ж, 298. Праабражэнскі (1, 237), адзначыўшы жуль ’ножык’ і арг. афен. жулить ’рэзаць’ згадвае, што «некоторые производят от шулер». Фасмер (2, 65) дадае арг. рус. жулик ’вучань злачынца’ і ’ножык’, нерашуча параўноўвае з серб.-харв. жуљити ’драць скуру’, балг. жуля ’драпаць, церці, здзіраць’, славен. žúliti ’церці, жаваць’. Няясна.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Schelm
m -(e)s, -e разм. шэ́ льма , махля́ р
klé iner ~ — дураслі́ вец, гарэ́ за
j-n zum ~ má chen — ашальмава́ ць каго́ -н.
◊ den ~ im Ná cken sí tzen há ben — быць вядо́ мым жартаўніко́ м [гарэ́ зай]
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
ашуканец , падманшчык, манюка, махляр, круцель, жулік, шэльма , лотра, прайдзісвет, прайдоха, праныра, пралаза, хітрэц, хітрун, спрытнюга, машэннік, чмут, сімулянт, аферыст, авантурыст, камбінатар, шарлатан, шулер
Слоўнік сінонімаў і блізказначных слоў, 2-е выданне (М. Клышка, правапіс да 2008 г.)