светабудо́ва, ‑ы, ж.
Кніжн. Сусвет (у 1 знач.). І дзесьці глыбока заварушылася пачуццё цяжкага непаразумення перад недасканаласцю светабудовы, перад яе супярэчлівасцю. Чорны.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
прані́кнуцца, ‑нуся, ‑нешся, ‑нецца; зак.
Напоўніцца, ахапіцца якім‑н. пачуццём, думкай і пад. [Волька] праніклася жалем да сяброўкі, да яе цяжкага лёсу сіраціны. Ваданосаў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Вы́кідаць (БРС, Шат., Касп., Яруш., Бяльк.), вы́кідацца ’стараннай працай, руплівасцю выйсці з цяжкага становішча’; ’вырасці ў беднасці’; ’акрыяць’ (Янк. III); ’вырасці, выхавацца’; ’перанесці, перажыць пэўны час’ (Шат.), законч. трыванне выкінуцца ’нечакана з’явіцца’ (КЭС, лаг.). Гл. кідаць. Значэнне ’акрыяць’ або калька з літ., параўн. pasitaisýti ’акрыяць, паправіцца’ і taisýti ’выкідваць (штукі)’, або вынік незалежнага развіцця семантыкі дзеясловаў з прыстаўкай вы‑ і са значэннем руху знутры, якія вельмі часта набываюць пераносныя значэнні ’выйсці з цяжкага становішча, пазбавіцца ад бяды’; ’вырасці (у беднасці)’ і г. д.; параўн. выкачацца, выкруціцца.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
пачу́хаць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; зак., каго-што.
Разм.
1. Зак. да чухаць.
2. Чухаць некаторы час.
•••
Пачухаць патыліцу — паклапаціцца, падумаць, як выйсці з цяжкага становішча.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ВУ́ЛАНГАНГ, Уоланганг (Wollongong),
горад у Аўстраліі, на ПдУ штата Новы Паўднёвы Уэльс, на ўзбярэжжы Тасманава м. 250,1 тыс. ж. (1993). Чыг. станцыя. Буйны цэнтр чорнай металургіі і цяжкага машынабудавання; нафтаперапр., хім., тэкст., швейная прам-сць. Здабыча каменнага вугалю, каляровая металургія.
т. 4, с. 290
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
абяздо́ленасць, ‑і, ж.
Стан абяздоленага. Раскрываючы сацыяльныя прычыны абяздоленасці і цяжкага жыцця народных мас Беларусі, .. [Гурыновіч] заклікае іх да паўстання, да рэвалюцыйнай барацьбы супраць прыгнятальнікаў, памешчыкаў і самадзяржаўя. Ларчанка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
лаві́раваць, -рую, -руеш, -руе; -руй; незак.
1. Пра паруснае судна: рухацца супраць ветру, мяняючы напрамак курсу.
2. перан. Рухацца не прама, абмінаючы перашкоды.
Л. паміж машынамі.
3. перан. Умела выходзіць з цяжкага становішча, ухіляцца ад чаго-н.
Л. у палітыцы.
|| зак. злаві́раваць, -рую, -руеш, -руе; -руй (да 2 знач.).
|| наз. лаві́раванне, -я, н.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
адмахну́цца сов., прям., перен. отмахну́ться;
адмахну́цца ад му́хі — отмахну́ться от му́хи;
адмахну́цца ад ця́жкага пыта́ння — отмахну́ться от тру́дного вопро́са;
◊ ма́халам не адмахну́цца — отбо́ю нет
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
вы́блытаць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; зак., каго-што.
1. Разблытаўшы, выняць, вызваліць з путаў. Выблытаць птушку з сіла.
2. перан. Разм. Памагчы выйсці з цяжкага становішча. Выблытаць з небяспечнай справы.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Паліяты́ў ’лякарства або іншы сродак, які дае часовую палёгку хвораму; сродак, які дае часовы выхад з цяжкага становішча’ (ТСБМ). Праз рус. палиати́в ’часовы сродак’, дзе праз ням. Palliativ або франц. pälliatif ’тс’ < лац. palliāre ’пакрываць, ахінаць’ < pallium ’плашч’ (Гл. Фасмер, 3, 192).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)