магна́цтва, ‑а, н., зб.

Магнаты. Польскае магнацтва. □ Гандлявалі, аднак, не толькі фінансісты. Свой кавалак хацела выдзерці з зубоў цара і магнацтва. Караткевіч.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

вы́мусіць, ‑мушу, ‑мусіш, ‑мусіць; зак., каго і з інф.

Прымусіць зрабіць, выканаць што‑н. [Гарасім:] — Цара вымусілі адрачыся ад прастола рабочыя і салдаты. Якімовіч.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

нашчэ́нт, прысл.

Зусім, поўнасцю; канчаткова. Жыта .. было ў многіх мясцінах нашчэнт здрасавана. Мележ. Праваліўся нашчэнт Аб’яднаны паход Верных служак цара І французскіх банкіраў. Глебка.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

усепадда́нейшы, ‑ая, ‑ае.

Уст. Які падаецца з вернападданніцкімі пачуццямі (эпітэт, які ўжываўся ў афіцыйных дакладах, просьбах і пад. пры звароце да цара). Усепадданейшае данясенне.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

маўзале́й

(лац. mausoleum, ад гр. Mausoleion = назва грабніцы карыйскага цара Маўсола)

манументальнае пахавальнае збудаванне.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)

ца́рства, -а, мн. -ы, -аў, н.

1. Дзяржава, якой кіруе цар (уст.).

2. Час праўлення цара (царыцы); цараванне.

3. перан., чаго або якое. Сфера, вобласць прыроды.

Птушынае ц.

Ц. кветак.

◊

Соннае царства (разм., жарт.) — спакой, цішыня, калі ўсе спяць.

Царства Нябеснае каму (разм.) — гаворыцца пры добрым упамінанні нябожчыка.

Цёмнае царства — сімвал некультурнага, невуцкага грамадскага асяроддзя.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

апа́ла, ‑ы, ж.

У дапятроўскай Расіі — гнеў, няміласць цара да баярына, вяльможы, які ў чым‑н. правінаваціўся; кара, якая накладалася на такога вяльможу. // перан. Няміласць, непрыхільнасць.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

фельд’е́гер, ‑а, м.

Ваенны або ўрадавы кур’ер для дастаўкі вельмі важных, сакрэтных папер, дакументаў. Праз год, у 1826 годзе, Пушкіна з фельд’егерам даставілі да цара... Шырма.

[Ням. Feldjäger.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

крэз

(гр. Kroisos = імя цара Лідыі, які меў незлічоныя багацці)

вельмі багаты чалавек, уладальнік незлічоных багаццяў.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)

знішто́жыць, ‑жу, ‑жыш, ‑жыць; зак., каго-што.

Разм. Тое, што і знішчыць. Як скінулі цара, то з воласці прыехаў нейкі чалавек і загадаў усім зніштожыць царскія партрэты... Чарот.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)