Уст. Які мае адносіны да фарштата. З суседкамі [цешча] перамывала хлопцавы кветачкі ў сямі водах. Ахалі і охалі фарштацкія гаварухі.Б. Стральцоў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Сямі́к (семикъ) ’конь сямі гадоў’, ’авёс, пасеяны на сёмым тыдні пасля Вялікадня’ (Нас.). Суфіксальныя вытворныя ад сем, гл.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
збраха́цца, збрашуся, збрашашся, збрэшацца; зак.
Разм. Зраўняцца з кім‑н. у брахні. Каб з сямі вёсак сабак пазганяў, то з ім не збрэшуцца.З нар.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
жо́ўты, -ая, -ае.
1. Які мае колер аднаго з сямі асноўных колераў спектра — сярэдняга паміж аранжавым і зялёным; колеру яечнага жаўтка.
Жоўтая фарба.
2.перан. Згодніцкі, прадажны; нізкапробны.
Жоўтая прэса.
3. Як састаўная частка некаторых батанічных, медыцынскіх, мінералагічных назваў.
Жоўтая лілія.
○
Жоўтая ліхаманка — вострая заразная хвароба, якая распаўсюджана ў трапічных краінах.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
sevenfold
[ˈsevənfoʊld]1.
adv.
у сем разо́ў
2.
adj.
1) сяміразо́вы
2) зь сямі ча́стак
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
сяміты́сячны, ‑ая, ‑ае.
1.Ліч.парадк.да сем тысяч. Сямітысячны нумар.
2. Які складаецца з сямі тысяч адзінак. Сямітысячнае войска.// Цаною ў сем тысяч. Сямітысячны гарнітур.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
заблука́ць1, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; зак.
Блукаючы, зайсці куды‑н. У ягоны агарод Хлапчанятка, сямі год, Выпадкова заблука[ла].Броўка.
заблука́ць2, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; зак.
Пачаць блукаць.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ГАЎТА́МА, Гатама,
у старажытнаіндыйскай міфалогіі адзін з сямі вялікіх мудрацоў рышы. Гаўтама пракляў Індру, які спакусіў яго жонку Ахаллю. У будызме Гаўтама — імя апошняга зямнога Буды — Шак’ямуні.
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
Ача́цца ’апынуцца’ (мін., Песні сямі вёсак, 461). Звязана чаргаваннем галосных асновы з ачынацца ’апынацца’, з якім утварае пару па трыванні. Гл. ачнуцца, ачхнацца.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
*Сямірадуга, семіра́дуга ’вясёлка’ (ТС). Народнае пераасэнсаванне радуга (гл.) на базе сем радоў, гл. сем і рад1, альбо семантычны эліпсіс сямі колераў радуга.