Руба́нак ’сталярны інструмент з лязом для стругання драўніны’ (ТСБМ, Шат.). Укр., рус. руба́нок ’тс’. З н.-ням. rûbank, нова-в.-ням. Raubank ’вялікі рубанак’, ням. Rauhbank ’рубанак’ (Фасмер, 3, 510, Чарных, 2, 326). Позняе запазычанне з рускай мовы, народнае гэ́бель (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
ге́лі
(ад лац. gelo = застываю)
дысперсныя сістэмы, якія ўтвараюцца ў калоідных растворах пры паступовай каагуляцыі (напр. жэлацінавы студзень, сталярны клей).
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
гэ́бель
(польск. hebel, ад ням. дыялектнага hebel)
сталярны інструмент у выглядзе калодкі з клінам і шырокім лязом для стругання дошак.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
сталю́га
(польск. staluga, ад ням. Stellage)
1) прыстасаванне для распілоўкі бярвёнаў на дошкі, для пілавання дроў; козлы;
2) сталярны варштат.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
стаме́ска
(ням. Stemmeisen)
сталярны інструмент у выглядзе завостранай стальной пласцінкі з драўлянай ручкай для выбірання пазоў, гнёздаў у дрэве, дошках.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
Вярста́т ’ткацкі станок’ (Шат., Інстр. II, Уладз.); ’варштат, сталярны станок’ (Сцяшк.), ст.-бел. верстатъ, варстатъ, ворстатъ ’майстэрня, варштат’ (1582 г.). Запазычана са ст.-польск. warsztat < ням. Werkstatt ’майстэрня, месца працы’ (Гараеў, 1896, 67; Праабражэнскі, 1, 76; Фасмер, 1, 300; Брукнер, 603; Шанскі, 1, В, 64; Булыка, Запазыч., 56).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
гель
(фр. gel, ад лац. gelare = застываць)
студзяністае рэчыва (напр. жэлацінавы студзень, сталярны клей, некаторыя касметычныя сродкі), здольнае пры высушванні захоўваць трываласць, пластычнасць, пругкасць.
Слоўнік іншамоўных слоў. Актуальная лексіка (А. Булыка, 2005, правапіс да 2008 г.)
інструме́нт, -а і -у, М -нце, мн. -ы, -аў, м.
1. -а. Прылада для выканання якой-н. работы.
Хірургічны і.
Сталярны і.
2. -у, зб. Сукупнасць такіх прылад.
Хатні і.
3. -а. Тое, што і музычны інструмент.
Духавыя інструменты.
4. -а, перан. Сродак для дасягнення чаго-н.
Быць паслухмяным інструментам у чыіх-н. руках.
○
Музычны інструмент — спецыяльная прылада для стварэння музычных гукаў пэўнага тэмбру, выканання музыкі.
|| прым. інструмента́льны, -ая, -ае (да 1—3 знач.).
І. цэх.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
сталю́га, ‑і, ДМ ‑люзе, ж.
1. Прыстасаванне для распілоўкі бярвёнаў на дошкі; высокія козлы. Эх, бацька, бацька!.. Няўжо гэта той самы ты, што, пілуючы на прыгуменні дошкі, стаяў на сталюгах і зверху пасмейваўся з сыноў? Брыль. Тоця, ездзячы па тавары, не раз бачыла, як на гэтым пляцы шархалі на сталюгах падоўжныя пілы, а над цагляныя падмуркам завіхалася з паўдзесятка чалавек. Ракітны.
2. Сталярны варштат.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
спуск, -а і -у, мн. -і, -аў, м.
1. -у, гл. спусціцца, спусціць.
2. -а. Месца, па якім спускаюцца ўніз.
Круты с.
3. -а. Прыстасаванне, якое прыводзіць у рух курок пры выстрале.
Націснуць на с.
4. -а. Шлюз у млыне для прапускання вады.
5. -а. Доўгі сталярны рубанак.
6. -а. Прагал у верхняй частцы старонкі перад пачаткам раздзела кнігі (спец.).
◊
Не даваць спуску каму (разм.) — не рабіць патурання каму-н., а строга патрабаваць.
|| прым. спускавы́, -а́я, -о́е (да 3 знач.).
С. механізм.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)