сі́нтаксіс, -а і -у, м.

1. -у. Уласцівыя пэўнай мове спосабы спалучэння слоў у словазлучэнні і сказы, а таксама раздзел граматыкі, які вывучае сістэму моўных катэгорый, звязаных са спалучэннем слоў і будовай сказаў.

С. беларускага простага сказа.

2. -а. Падручнік, кніга, прысвечаныя вывучэнню такога раздзела граматыкі (разм.).

Купіць «Сінтаксіс беларускай мовы».

|| прым. сінтаксі́чны, -ая, -ае.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

сі́нтаксіс, ‑а і ‑у, м.

1. ‑у. Уласцівыя пэўнай мове спосабы спалучэння слоў у словазлучэнні і сказы, а таксама раздзел граматыкі, які вывучае сказ і спосабы спалучэння слоў у сказе. Асноўнымі раздзеламі граматыкі з’яўляюцца марфалогія і сінтаксіс. Граматыка. // Сукупнасць сінтаксічных з’яў, характэрных для твораў таго ці іншага пісьменніка. Намагаючыся арганічнага сплаву лірычнай, эмацыянальнай плыні з бытавой, апісальнай, Янка Брыль стварае ў рамане свой сінтаксіс. Юрэвіч.

2. ‑а. Кніга, падручнік, прысвечаныя вывучэнню дадзенага аддзела граматыкі.

[Грэч. syntaxis.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

словаўтварэ́нне, ‑я, н.

1. Утварэнне слоў у мове, а таксама спосабы такога ўтварэння слоў. Спосаб суфіксальнага словаўтварэння назоўнікаў.

2. Раздзел навукі аб мове, які вывучае структуру слоў і законы іх утварэння.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

тэлеба́чанне, ‑я, н.

1. Перадача на адлегласць рухомых відарысаў пры дапамозе радыёэлектронных устройстваў. Каляровае тэлебачанне. Чорна-белае тэлебачанне.

2. Галіна радыётэхнікі, якая даследуе і распрацоўвае тэхнічныя спосабы перадачы відарысаў на адлегласць.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

спо́соб спо́саб, -бу м.;

социалисти́ческий спо́соб произво́дства сацыялісты́чны спо́саб вытво́рчасці;

спо́соб зака́лки ста́ли спо́саб загарто́ўкі ста́лі;

спо́собы поощре́ния спо́сабы заахво́чвання.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

застарэ́ць, ‑эе; зак.

Разм.

1. Укараніцца, стаць непапраўным. Хвароба застарэла.

2. Стаць неадпаведным сучасным патрабаванням, нормам; устарэць. Трэба аджывіць школу, бо спосабы .. заняткаў [Лабановіча] так застарэлі, што напэўна перасталі быць цікавымі для дзяцей. Колас.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

аэраме́трыя

(ад аэра- + метрыя)

спосабы вымярэння вагі і шчыльнасці газападобных цел.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)

гектагра́фія

(ад гекта- + -графія)

спосабы атрымання копій тэксту і ілюстрацый пры дапамозе гектографа.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)

паўуста́ў, ‑тава, м.

Адзін з тыпаў пісьма старажытных грэчаскіх і славянскіх рукапісаў, на характару сярэдні паміж уставам і екоралісам і які адрозніваецца ад устава меншай прамізной і правільнасцю літар. Пазней у паўуставе абодва гэтыя спосабы скарачэння слоў значна пашыраюцца. Булыка.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

алего́рыя, ‑і, ж.

У літаратуры і мастацтве — выказванне адцягненага паняцця пры дапамозе канкрэтнага мастацкага вобраза; іншасказальнасць. Боязь, каб дзённік не папаў каму-небудзь у рукі і не расчыніў таямніцы яго душы, прымушала [Лабановіча] шукаць адмысловыя спосабы і формы запісаў, ужываць розныя алегорыі. Колас.

[Грэч. allegoria — іншасказанне.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)