бронзаграфі́т
(ад бронза + графіт)
сітаваты антыфрыкцыйны матэрыял, спечаны на аснове алавяністай бронзы і графіту; выкарыстоўваецца на выраб падшыпнікаў слізгання.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)
сі́тны, ‑ая, ‑ае.
1. Прасеяны праз сіта. Сітная мука.
2. Спечаны з прасеянай праз сіта мукі. Гаспадыня напаіла мяне салодкім чаем са свежым, яшчэ цёпленькім, сітным хлебам.. Сяргейчык. / у знач. наз. сі́тны, ‑ага, м. Купіць сітнага.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
спячы́, спяку́, спячэ́ш, спячэ́; спячо́м, спечаце́, спяку́ць; спёк, спякла́, -ло́; спячы́; спе́чаны; зак.
1. гл. пячы.
2. каго-што. Апаліць агнём, пашкодзіць чым-н. гарачым скуру чаго-н.
С. руку.
3. Апячы (пра адчуванне, выкліканае чым-н. пякучым.
Гарачай кавай увесь рот спёк.
4. перан., што. Зрабіць што-н. хутка, наспех (разм.).
С. даклад.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
сі́тніца, ‑ы, ж.
Разм. Хлеб, спечаны з прасеянай мукі; сітны хлеб. [Валодзя] купіў акраец сітніцы. Чорны. Калі праходзілі міма пякарні і адтуль дыхнула цёплым, хмельным пахам сітніцы, Алесь успомніў, што ў кішэні ў яго ёсць яшчэ недзе адна «лагермарка». Брыль.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
свежаспе́чаны, ‑ая, ‑ае.
1. Нядаўна, толькі што спечаны. Свежаспечаны хлеб.
2. перан. Разм. Які нядаўна, толькі што стаў кім‑н., заняў пасаду, атрымаў званне. — Што ў цябе? — пытаў Кастусь. — Дваццаць пяць новых, — казаў Вярыга. — Свежаспечаных. Дзіва, кумок, а не хлопцы. Караткевіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
◎ *Падпало́нік, подполднык ’тоўсты блін’ (Шатал.), пудпо‑ лднык ’корж з хлебнага цеста, які пяклі ў печы пры полымі’ (Клім., Бессон.). Паводле вывадаў Вештарт (Лекс. Палесся, 111), вытворныя ад polmen — (гл. полымя) падпалонік < *пад‑ паломнік займаюць заходнюю частку Прыпяцкага Палесся і прымыкаюць к заходнеславянскаму арэалу, параўн. польск. podpłomyk ’від плоскага бліна’, podpłomień ’блін, спечаны як бы на спробу, перад выпяканнем хлеба’ (Карл.), чэш. рор- laтепісе ’блін, спечаны з хлебнага цеста’ і г. д.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
БРОНЗАГРАФІ́Т,
сітаваты антыфрыкцыйны матэрыял, спечаны на аснове алавяністай бронзы і графіту. Сітаватасці запоўнены мінер. або сінт. маслам. Атрымліваецца метадамі парашковай металургіі. Мае нізкі каэфіцыент трэння па сталі (0,04—0,06 без змазкі, 0,004—0,006 са змазкай), высокую зносаўстойлівасць, устойлівасць да павышаных скарасцей слізгання і ціску. Выкарыстоўваецца на выраб падшыпнікаў слізгання.
т. 3, с. 261
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
БІСКВІ́Т
(франц. biscuit ад лац. bis coctus двойчы спечаны),
1) непакрыты палівай фарфор, які найчасцей выкарыстоўваюць для стварэння фарфоравай мяккай пластыкі. З сярэдзіны 18 ст. ў Германіі, пазней у Расіі, Францыі, Даніі з бісквіту выраблялі настольныя скульпт. фігуры і групы.
2) Кандытарскі выраб; печыва з мукі, узбітых яек, цукру і інш.
т. 3, с. 159
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
Вы́хвацень ’ляпёшка з хлебнага цеста’ (Вешт. дыс.); ’корж’ (Мат. Гом.), выхватка ’малы хлябок, спечаны на скаварадзе’ (Сцяшк.). Ад выхваціць. Параўн. у семантычных адносінах чэш. дыял. vychopeň, польск. wychopień ’тс’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Налі́снік ’тонкі блін з пшанічнай мукі’ (ТСБМ, Сцяшк. Сл., Янк. 1, Вешт.; бых., Янк. Мат., Некр., ТС), нале́снік ’тс’ (Нас., Бяльк., Яўс.), ’блінчык з начынкай’ (Мядзв., ТС), нале́снікі ’бліны з мукі, крухмалу без соды, дражджэй’ (Янук.), укр. нали́сник ’блінчык’, рус. нали́стник ’аладка, спечаная на лістах капусты, чамярыцы або на блясе’ (СРНГ), польск. naleśnik ’тонкі блін, спечаны на патэльні’, чэш. nálesnik ’хлеб, спечаны на капусным лісце’. Паводле найбольш вядомай этымалогіі (Даль, Варш. сл., пазней Крэя, JP, 38, 1958, 204 і наст.), ад ліст; іншая версія — ад *lěsa ’рашотка’ з пазнейшым народнаэтымалагічным збліжэннем з ліст, параўн. Трубачоў-Фасмер, 3, 40 (з л-рай).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)