бро́сня, ‑і, ж.
1. Мікраскапічны грыбок, які развіваецца на заражанай гніллю вадкасці або волкай паверхні чаго‑н.; плесня. Смятана пакрылася тоўстым слоем бросні.
2. Зялёная паверхня з водарасцей, якой пакрываецца застаялая вада. Ні параходы, ні баржы, ні плыты не плылі па Дзвіне; бросняй зарасталі рачныя затокі. Хадкевіч. // перан. Атмасфера застойнасці, праяўленне адмоўных з’яў, пошласці.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
кмен і кмін, ‑у, м.
1. Двух- або шматгадовая травяністая расліна сямейства парасонавых з прамым, разгалінаваным уверсе сцяблом і белымі або ружовымі кветкамі.
2. зб. Пахучае насенне гэтай расліны, якое змяшчае эфірны алей (скарыстоўваецца пераважна як прыправа). Хлеб з кменам. □ А закусь! Што тут за вяндліна! А паляндвіца, а той сыр? Адна смятана ў ім.. Ды кропкі чорненькія кміну. Колас.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
мяша́ны, ‑ая, ‑ае.
1. Дзеепрым. зал. пр. ад мяшаць 1 (у 1, 2 знач.).
2. у знач. прым. З прымессю чаго‑н. Мяшанае малако. Мяшаная смятана.
3. у знач. прым. Разнародны. Мяшанае насельніцтва. // Які складаецца з розных парод. Мяшаны лес. // Змешаны з розных элементаў. [Дзяўчына] размаўляла на мяшанай польскай і рускай мовах. Карпюк.
4. у знач. прым. Разм. Узараны паўторна. Мяшанае ворыва.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
хрен хрэн, род. хрэ́ну м.;
◊
хрен ре́дьки не сла́ще погов. хрэн за рэ́дзьку не саладзе́йшы; як там не смята́на, так тут не сыро́ватка; адно́ — гара́чка, а друго́е — баля́чка;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
рэ́дкі, -ая, -ае; радзе́йшы, -ая, -ае.
1. Недастаткова густы, вадзяністы.
Р. кісель.
Рэдкая смятана.
2. Які складаецца з далёка размешчаных адзін ад аднаго частак, не густы; не шчыльны.
Рэдкая барада.
Рэдкія зубы.
Р. невад (няшчыльна сплецены).
3. Размешчаны на вялікай адлегласці адзін ад аднаго.
Рэдкія паўстанкі.
4. Які складаецца з аддаленых адзін ад аднаго момантаў.
Рэдкія стрэлы.
Р. пульс.
5. Які паўтараецца, адбываецца, з’яўляецца праз вялікія прамежкі часу.
Рэдкая з’ява.
Р. госць.
Р. чалавек (выдатны, выключны па сваіх якасцях). Рэдка (прысл.) бачыцца.
Рэдкія металы.
|| наз. рэ́дкасць, -і, ж. (да 2—4 і ў некаторых спалучэннях да 5 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
Маладзіна́ ’малады лес’ (маст., карэліц., Сл. ПЗБ), молодзіна́ ’вельмі маладая асоба’ (ТС), укр. молоди́на ’салодкая смятана’, н.-луж. młoźina ’маладыя людзі’, ’майская зелень дрэў’, в.-луж. młodźina ’моладзь’, ’малады лес’, ’лесагадавальнік’, чэш. mladina ’што-небудзь маладое (піва, лес)’, славац. mladina ’малады лес’, ’маладое піва’, славен. mladína ’моладзь’, ’маладыя жывёлы’, серб.-харв. млади̏на ’маладняк (свойскіх птушак)’, макед. младина ’маладосць’, ’моладзь’, младини ’маладыя гады’, балг. младина́ ’тс’. Прасл. moldina ’малады перыяд у людзей, жывёл, раслін’. Да моладзь (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
cream [kri:m] n.
1. смята́нка, вяршкі́;
sour cream смята́на;
whipped cream узбі́тая смята́нка;
strawberries and cream клубні́цы/труска́лкі са смята́нкай;
skim the cream from the milk здыма́ць вяршкі́ з малака́
2. крэм;
chocolates with cream fillings шакала́д з крэ́мавай начы́нкай
3. крэм (касметычны сродак)
4. са́мае ле́пшае, цвет, краса́ (чаго-н.);
the cream of society цвет/краса́ грама́дства
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)
Прыпё́ка ’рэдкі тварог са смятанай’; ’тоўчаная бульба са смятанай, з маслам, з салам, з яйкамі’; ’чыстая смятана’; ’тоўчаны мак, каноплі, намазаныя тонкім слоем на сачэнь’ (Нік. Очерки), таксама прыпека́нікі ’дранікі’ (шуміл., Сл. ПЗБ). Рус. дыял. припёк, припёка ’праснак, дранік, булачка, якую выпякаюць на велікодным тыдні’; ’дробныя ячныя крупы ці мак, яйкі, якімі пасыпаюць печыва, аладкі, блінцы’. Нулявы дэрыват ад дзеяслова прыпякаць (гл. пячы) з тэматычным ‑а‑. Паводле Чарныш (Слов. лексика, 88), арэальнае руска-беларускае ўтварэнне для абазначэння розных начынак, пасылак і г. д.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
перастая́ць, ‑стаю, ‑стаіш, ‑стаіць; зак.
1. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Сапсавацца, змяніцца якасна ад доўгага стаяння. Жыта перастаяла і асыпалася. Смятана перастаяла.
2. што. Перачакаць што‑н. стоячы. Перастаяць дождж пад страхой.
3. што. Захавацца ў якім‑н. становішчы нейкі час; праіснаваць даўжэй за што‑н. Вякі перастаіць сцяна, Усё стрывае цэгла. Бураўкін. Скрыпучае дрэва перастаіць здаровае. Прыказка. // Пастаяць больш чым трэба. Стаўшы каля машыны ў адзін рад — пагранічнік пасярэдзіне, Віктар з шафёрам па баках, дачакаліся шасці гадзін і на ўсялякі выпадак хвілін дзесяць перастаялі. Навуменка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
рэ́дкі
1. жи́дкий;
~кая смята́на — жи́дкая смета́на;
~кая гразь — жи́дкая грязь;
2. (не часто расположенный) ре́дкий, жи́дкий;
~кія валасы́ — ре́дкие (жи́дкие) во́лосы;
3. (не насыщенный, разрежённый) ре́дкий;
~кае паве́тра — ре́дкий во́здух;
4. ре́дкий; ре́дкостный;
р. госць — ре́дкий гость;
р. вы́падак — ре́дкий (ре́дкостный) слу́чай
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)