1. Жалезабетонная рэйка, тумба ці бервяно, якія ўбіваюцца або ўкопваюцца ў зямлю як процітанкавая загарода. Пры ўваходзе ў горад на ўсіх вуліцах былі пастаўлены крыжавіны з рэек і ўкапаны надаўбні.Сабаленка.Дзесяткі і сотні тысяч жыхароў сталіцы.. пачалі капаць акопы, супрацьтанкавыя равы, будаваць надаўбні, каб перагарадзіць ворагу дарогу да сталіцы.Паслядовіч.
2.Лаянк. Пра тупога, неразважлівага чалавека. Ну і надаўбень жа ён!
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
tyczka
tycz|ka
ж. шост; жэрдка; тычка;
~ka miernicza — нівелірная рэйка;
skok o ~ce спарт. скачок з шастом
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
Тыч ‘вочап у студні з жураўлём’ (пруж., ДАБМ, камент., 810), сюды ж зборн. тыччо́ ‘тычкі для плота’ (докш., Янк. Мат.), ты́чча ‘тычкі’ (Мат. Гом.). Параўн. укр. зборн. ти́ччя ‘тычкі’, тик, тика ‘тычка, вяха’, рус.тыч ‘драўляны кол’, зборы, тычче́ ‘тычкі, тычыны’, польск.tycz ‘жэрдка-падпорка’, tycza ‘тс’, н.-луж.tyca ‘тычка для хмелю ці гароху’, в.-луж.tyč ‘тычка’, чэш.tyč ‘тычка, жэрдка, дручок’, славац.tyč ‘палка, жэрдка, штанга, стрыжань, рэйка’. Паўночнаславянскае прасл.*tyčь ад *tykati ‘ўтыркаць, убіваць, запіхваць’. Гл. таксама тычка, тычына.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
БАЛА́СТ
(галанд. Ballast),
1) груз (вада, пясок і інш.), які забяспечвае ўстойлівасць і асадку карабля. Сучасныя марскія судны, асабліва падводныя лодкі, выкарыстоўваюць як баласт ваду (заліваецца ў баластавыя цыстэрны).
2) Груз для рэгулявання пад’ёмнай сілы паветраплавальнага апарата (напр., аэрастата).
3) Слой сыпкіх матэрыялаў (друз, гравій і інш.) на чыг. палатне, які стварае пругкую аснову для шпалаў чыг. пуці, адводзіць ваду, перашкаджае падоўжным і папярочным перамяшчэнням рэйка-шпальнай рашоткі, забяспечвае плаўны ход рухомага саставу.
2) У пераносным значэнні — усё лішняе, непатрэбнае.
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
БЕТОНАЎКЛА́ДЧЫК,
машына для размеркавання, дазіравання, ушчыльнення бетоннай сумесі, аддзелкі пакрыцця, якое ўкладваецца на аснову дарогі, аэрадрома і інш. Бываюць гусенічныя, аснашчаныя слізгальнымі формамі (для ўтварэння кантаў пакрыцця) і аўтам. сістэмамі кіравання рухам і падтрымлівання зададзенага профілю, і колавыя, якія выкарыстоўваюць для ўтварэння пакрыцця зборную апалубку (рэйка-форма). Шырыня паласы 3,5—7 м, прадукцыйнасць 40—50 м³/гадз. Для вырабу зборных бетонных і жалезабетонных канструкцый выкарыстоўваюцца бетонаўкладчыкі са стужачнымі, вінтавымі, вібралатаковымі сілкавальнікамі і інш.Сусв. вядомасць маюць бетонаўкладчыкі вытворчасці ЗША, Германіі.
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
rail
I[reɪl]
n.
1) драўля́ная жэ́рдка, жале́зная рэ́йка
stair rails — по́ручні, парэ́нчы pl.
fence rails — жэ́рдкі ад пло́ту
2) чыгу́нка f.
ship by rail — пераво́зіць чыгу́нкай
3) агаро́джа f.
•
- rail in
- rail off
II[reɪl]
v.i.
го́рка нарака́ць
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
ме́рны, ‑ая, ‑ае.
1. Рытмічны, роўны. Каля крамы мясцовага сельпо ходзіць начны вартаўнік, паглядае на вокны, што свецяцца ў познюю пару, ды прыслух[оў]ваецца да мернага пастуквання паравіка.Шахавец.Сцёпка трохі падумаў. Ні да чаго пэўнага не дадумаўшыся, выйшаў на вуліцу і мерным крокам, як чалавек сталы, пайшоў у бок Андрэевай хаты.Колас.
2. Які служыць для вымярэння чаго‑н. Мерны ланцуг. Мерная рэйка.
3.Разм. Сярэдні па сіле, памерах. Юнак той — прапаршчык Дзяжа. У росце мерны, цёмна-русы.Колас.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
па́лубны, ‑ая, ‑ае.
1. Які мае адносіны да палубы. Палубны насціл. □ Поруч са мной на палубнай лаўцы сядзіць, без перастанку гаворачы, папутчык.Багдановіч.
2. Які знаходзіцца або працуе на палубе. Ды і сам. Тапурыя шчыра верыў у тое, што ён, нізенькі і каржакаваты, непрыкметны чалавек, які працаваў палубным матросам на маленькім брудным парусніку, быў сапраўды высокім і стройным, як таполя.Самуйлёнак.
3. Які мае палубу, з палубай (пра судна). Палубная, лодка,.
4. Прызначаны для палубы. Палубная рэйка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Léiste
f -, -n
1) пла́нка, рэ́йка, плі́нтус
die ~ réißen* — збі́ць рэ́йку [пла́нку] (пры скачках)
2) анат. пахві́на
3) аблямо́ўка (тканіны), шлях, беражо́к
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
Schíene
f -, -n
1) рэ́йка
~ légen — укла́дваць рэ́йкі
aus den ~n heráusgeworfen sein — перан. быць вы́бітым з каляі́ны
2) тэх., мед. шы́на
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)