галі́нка, ‑і, ДМ ‑нцы; Р мн. ‑нак; ж.
Памянш.-ласк. да галіна; невялікая галіна. Зубр рушыць далей, абрываючы мімаходам маладыя галінкі ясеня. В. Вольскі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ба́гнішча, ‑а, н.
Вялікая багна. Мы адгэтуль пачаць нашу бітву павінны, Цераз багнішчы рушыць уперад наўпрост. Зарыцкі. // Тэрыторыя, занятая багнай. Адвечных вогнішчаў абшары Сасноўцы выйшлі пакараць. Смагаровіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Ру́шыцца ’скрануцца з месца, пачаць рух’, ’накіравацца’, ’абвальвацца’, ’разбурацца’ (ТСБМ), ’пачаць рух’, рушыць (ТСБМ), рушэнне ’паход’ (Гарэц. 1). Укр. ру́шити, руша́ти ’рухаць, варушыць’, рус. ру́шить ’разбураць’, польск. ruszyć ’рушыць, крануцца’, н.-луж. rušowaś ’бушаваць, шумець’, чэш. rušiti ’турбаваць (каго-небудзь), парушаць (цішыню)’, славац. rušiť ’крануцца, рушыць’, славен. rúšiti ’трэсці, калаціць, зносіць’, серб.-харв. ру̏шити ’разбураць’, балг. ру́ша ’тс’, ст.-слав. роушити ’тс’. Звязваюць з рух (гл.) і ў якасці індаеўрапейскіх адпаведнікаў прыводзяць літ. raũsti, rausiù, rausiaũ ’рыць, капацца’, лат. ràust, ‑šu, ‑su ’разграбаць, месці’, літ. rausis ’пячора’, rūỹs, rūsas ’пограб’, ст.-ісл. rúst ’руіны, разбураная сцяна’ і інш. (Фасмер, 3, 525). Борысь (528) узводзіць да *rušiti [< *ruchi‑ < *rou̯s‑ī‑] ’надаваць рух, папіхаць, рушыць, парушаць’, вытворнае ад незахаванага прасл. *rusti ’рыць, капаць, пераварочваць, парушаць (напрыклад, зямлю)’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
shove off
а) адапхну́цца, адплы́ць, адвеслава́ць ад бе́рагу
б) informal адысьці́ся, ад’е́хаць, ру́шыць у даро́гу
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
Таргану́ць ’рэзкім рухам пацягнуць, штурхануць’, ’зрабіць рэзкі неадвольны рух’ (ТСБМ), ’рушыць з месца’ (шальч., Сл. ПЗБ). Аднакратны дзеяслоў ад торгаць, гл.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
устреми́ть сов.
1. (стремительно двинуть) уст. накірава́ць, ру́шыць;
устреми́ть ко́нницу на врага́ накірава́ць (ру́шыць) ко́нніцу на во́рага;
2. перен. накірава́ць; (обратить) звярну́ць; (уставить — о взгляде, глазах и т. п.) утаро́піць;
устреми́ть внима́ние накірава́ць (звярну́ць) ува́гу;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
◎ Пару́ха ’трывога, замяшанне’ (Нас., Гарэц., Яруш.). Да рух, рушыць (гл.). Да таго ж кораня парушэнне ’душэўная трывога’ (Нас., Гарэц., Яруш.), парашаны ’псіхічна хворы’ (Сцяшк.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
запарушы́ць, ‑рушу, ‑рушыш, ‑рушыць; зак., што.
1. Пашкодзіць чым‑н., папаўшым у сярэдзіну. Запарушыць вока. Запарушыць вушы.
2. Прысыпаць, зацерушыць. Снег паспеў запарушыць .. галлё. Лынькоў.
•••
Вока не запарушыць каму — пра ціхага, няшкоднага, бяскрыўднага чалавека.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
памкну́цца
1. (імкліва рушыць) stürzen vi (s), sich stürzen;
памкну́цца ў пако́й ins Zímmer stürzen;
2. (намерыцца) wóllen* vt, vórhaben vt
Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)
put forth
а) пуска́ць (па́расткі, пупы́шкі)
б) to put forth effort — напру́жваць сі́лы, намага́ньні
в) ру́шыць (асабл. у мо́ра)
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)