Wánderung

f -, -en

1) прагу́лка, вандро́ўка; прахо́дка, падаро́жжа (пяшком)

2) туры́сцкі пахо́д

3) мігра́цыя, перамяшчэ́нне

Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.) 

Пехато́й, пехато́ю, пехото́ю, пехато́м, пехо́том, пехото́м ’пешшу, сваімі нагамі’ (ТСБМ, Др.-Падб., Касп., ТС, Сл. ПЗБ; жытк., Мат. Гом.; ЛА, 5). Укр. піхотою, рус. пехото́ю, польск. piechotą, piechotką ’тс’. Прыслоўе — былы назоўнік у Тв. скл. Да пяхота (гл.). Формы на ‑том — вынік кантамінацыі лексем пехата́ і пяшком.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Лёкай ’лакей’ (Шат., Яруш., ТСБМ), ст.-бел. лекай (XVI ст.) запазычана са ст.-польск. lokaj ’слуга, апрануты ў ліўрэю’, якое з ням. Lakai ’слуга’ < ст. lakei, lakey ’той, хто пяшком суправаджае свайго пана’ (Булыка, Лекс. запазыч., 91; Слаўскі, 4, 326). Шатэрнік (146) беспадстаўна выводзіць польск. непасрэдна з франц. laquais ’тс’.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

прыту́паць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; зак.

Разм. Прыйсці пяшком, звычайна з цяжкасцю або марудна. [Песенька] мог прытупаць «незнарок» у барак ці ў дом на наваселле — там заўсёды і адказчык ён, і дарадчык лепшы, і закон. Русецкі. Стары Лявон прытупаў, выцер вочы, Нібыта лепш стараўся разглядзець, Сказаў няголасна: «Я знаў, сыночак, Што будзеш чалавекам — маладзец». Чэрня. Марознай лістападаўскай раніцай прытупаў Амелька ў родную вёску. Жычка.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

пе́ший

1. прил., в разн. знач. пе́шы;

пе́ший строй пе́шы строй;

2. сущ. пе́шы, -шага м.;

◊

пе́ший ко́нному не това́рищ погов. пе́шы ко́ннаму не тава́рыш;

пе́шим хо́дом пяшко́м, пехато́й.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

прапе́рці сов., прост.

1. в разн. знач. пропере́ть;

п. мех бу́льбы — пропере́ть мешо́к карто́шки;

п. тры кіламе́тры пяшко́м — пропере́ть три киломе́тра пешко́м;

2. груб. вы́гнать, прогна́ть

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

wándern

vi (s) вандрава́ць (пяшком); займа́цца турдзмам; падаро́жнічаць; блука́ць; качава́ць

die Wólken ~ — во́блакі плыву́ць

die Gedánken wánderten in die Férne — ду́мкі не́сліся ўда́леч

er ließ die Blícke von éinem zum ándern ~ — ён пераво́дзіў по́зірк з аднаго́ на друго́га

Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.) 

Пе́шы, пе́шый ’які ідзе пехатой; пяхотны, не конны’ (ТСБМ, Бяльк.). Укр. пі́ший, рус. пе́ший, сімб. пѣхій (Даль, 3, 551), разан. пѣсью ’пешшу’, польск. pieszy, н.-луж. pěšy, в.-луж. pěši, чэш. pěší, pěchý, славац. peší ’тс’, славен. ki gre pẹ̑š, старое pẹ̑š ’пешы’, серб.-харв. пје̏шице, старое пје̏ше ’пяшком’, макед. пеш, пешки, пеша, балг. пеш, пе́ши, ст.-слав. пѣшь ’пешы’. Прасл. pěšь < pěs‑jь, якое (праз форму pěsъ) узыходзіць да і.-е. *pēd‑su ’на нагах (ісці)’ у процівагу ’ехаць на кані, на лодцы’ < і.-е. pēds ’нага’ (’ступня’) (Мее, MSL, 14, 314; Махэк₂, 446; Бязлай, 3, 29). Фасмер (3, 257) сумняваецца ў гэтым, даводзячы, што ў такім выпадку слав. форма была б pěsъ. Зыходнай формай для прасл. pěšь ён падае *pēdsios, вытворнага ад pēd‑ ’ступня’, лац. pēs, pedis ’нага’, літ. pèdè ’след нагі’, лат. pę̂ds ’тс’, pę̂da ’падэшва’, ст.-грэч. πούς, Р. скл. ποδός, дарычн. πώς ’ступня’, ст.-інд. padám ’след нагі, ступня’, гоц. fōtus, літ. pésčias ’пешы’ (і.-е. скланенне было атэматычным, з аблаўтам: Н. скл. pēd‑s, Р. скл. pod‑ós). Першапачатковая і.-е. лексема pēd‑s пазней у слав. прамове замянілася на noga, у балт. (літ.) — на kojà ’нага’. Аб прасл. *pěšь(jь) ’слабы, стомлены’, звязаным генетычна з *pьxati, гл. Варбот, Этимология–1971, 18–19.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

стол (род. стала́) м., в разн. знач. стол;

пісьмо́вы с. — пи́сьменный стол;

пада́ць на с. — пода́ть на стол;

кватэ́ра са стало́м — кварти́ра со столо́м;

дыеты́чны с. — диети́ческий стол;

а́драсны с. — а́дресный стол;

с. зака́заў — стол зака́зов;

с. знахо́дак — стол нахо́док;

◊ за кру́глым стало́м — за кру́глым столо́м;

накры́ць с. — накры́ть (на) стол;

пад с. пяшко́м хадзі́ць — под стол пешко́м ходи́ть;

пасадзі́ свінню́ за с. — яна́ і но́гі на с. — посл. посади́ свинью́ за стол — она́ и но́ги на стол

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

чым союз сравнит.

1. (в начале придаточного предложения с инф.) чем; вме́сто того́ что́бы;

чым ісці́ пяшко́м, лепш пае́хаць трамва́ем — чем (вме́сто того́ что́бы) идти́ пешко́м, лу́чше пое́хать трамва́ем;

2. (со сравнит. ст. и при союзе тым в др. предложениях) чем;

чым хутчэ́й, тым лепш — чем быстре́е, тем лу́чше;

3. (после сравнит. ст.) чем; не́жели;

яна́ зрабі́ла больш, чым ён — она́ сде́лала бо́льше, чем он;

гэ́та ўжо больш, чым дру́жба — э́то уже́ бо́льше, чем (не́жели) дру́жба;

◊ перш (ране́й) чым — пре́жде чем; пре́жде не́жели

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)