Со́ма ‘хутка, імкліва, нястрымна’ (Сцяшк. Сл.; мядз., Нар. словатв.). Няясна, магчыма, з соўма (гл.) у выніку пераходуоў > о.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
crossing
[ˈkrɔsɪŋ]
n.
1) скрыжава́ньне n. (пункт, ме́сца)
2) ме́сца перахо́дуабо́ перае́зду (ву́ліцы, чыгу́нкі); перапра́ва f. (праз раку́)
3) Biol. крыжава́ньне n.
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
Лада воўча ’вязель стракаты, Coronilla varia L.’ (Кіс.). Да ля́да5 (гл.). Да пераходул > лʼ параўн. віл.лаўшэнь ∼ ляўша́.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Лычок ’ручка на кассі’ (капыл., Шатал.). Да лучок, лук1 (гл.). Відавочна, гэта «гіперправільная» форма (адваротная да рэгулярнай з’явы пераходуы > у).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
ю́р’еў, ‑ева.
У выразе: Юр’еў дзень — у старажытнай Русі да канца 16 ст. — права пераходу сялян ад аднаго памешчыка да другога адзін раз у год, пасля заканчэння сельскагаспадарчых работ, у дзень святога Георгія (Юрыя).
•••
Вось табе, бабка, і Юр’еў дзень — пра нечакана страчаную надзею, спыненне свабоды дзеянняў і пад.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
спі́нар
(ад англ. spin = вярцецца)
матэматычная велічыня, якая характарызуецца асаблівым законам ператварэння ў выпадку пераходу ад адной сістэмы каардынат да іншай.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
◎ Лапту́х ’мяшок для торфа’ (барыс., Жд. 2), ’мяшок’ (рэч., Мат. Гом.). У выніку пераходу р- у л- (Карскі, 1, 315) з рап‑ тух, рэптух ’тс’ (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Тэнч ж. ‘танката (пра ніткі)’ (навагр., З нар. сл.). Экспрэсіўны назоўнік, утвораны нульсуфіксальным спосабам ад то́нкі (гл.) з адлюстраваннем пераходуо > э. Параўн. то́ўсты, тоўшч, тэўшч, гл.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Адрабля́ць, адробліваць ’адчараваць, зняць чары’ (Нас., Інстр. III) да рабіць (гл.). Семантыка няясная. Неверагодна бачыць тут сляды старажытнага семантычнага пераходу ’чары’ — ’дзеянне’ (варажыць ∼ ст.-грэч. (Ϝ) ἐργόν ’дзеянне’).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
дыслака́льны
(ад дыс- + лакальны)
д. шлюб — звычай раздзельнага пражывання мужа і жонкі, кожнага з уласнымі сваякамі, у перыяд пераходу ад матрыярхату да патрыярхату.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)