1. Зроблены з дрэва; драўляны. Дзеравяны ложак, прыбраны сціпла і чыста, прытуліўся да акна.Мурашка.Пад самаю паліцаю, ля сцяны па ўслончыку, стаіць дзеравянае вядро з вадою.Сабаленка.
2.перан. Нерухомы, нежывы. Дзеравяны твар.// Невыразны, бясстрасны. — Ну на табе! Кахаю!.. — вымармытаў я глухім дзеравяным голасам.Карпюк.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
бу́хнуцца, ‑нуся, ‑нешся, ‑нецца; зак. і аднакр.
Разм. Грузна з шумам упасці; грымнуцца, кінуцца. Раздзеўшыся, Косця бухнуўся, як нежывы, у пасцель, але заснуць не мог.Адамчык.Маці, як стаяла, каменем бухнулася ў ногі [жаўнеру].Якімовіч.З гнязда пад дахам птушаня малое, Няўседлівае, выйшла на карніз, Слабыя крылы. Ледзьве ўзняло іх, І — от прыгода! — бухнулася ўніз.Калачынскі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Слоўнік сінонімаў і блізказначных слоў, 2-е выданне (М. Клышка, правапіс да 2008 г.)
glassy
[ˈglæsi]
adj.
1) люстраны́, гла́дкі; празры́сты
2) цьмя́ны; вя́лы; нежывы́
glassy eyes —
а) во́чы зь вя́лым, тупы́м по́зіркам
б) засты́лыя, шкляны́я во́чы (паме́рлага)
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
бяскро́ўны, ‑ая, ‑ае.
1. Пазбаўлены крыві або які змяшчае ў сабе малую колькасць крыві; вельмі бледны. Твар [Шабуні] быў бледны, бяскроўны, як у мёртвага.Мележ.
2. Які адбываецца без праліцця крыві. Бяскроўная рэвалюцыя.
3.перан.Нежывы, мёртвы. [Собіч:] — Хіба ж не паэзія ў тым, што, беручы вось гэтыя сухія, бяскроўныя лічбы, дзе няма ні аднаго слова, я чытаю цэлую найцікавейшую кнігу.Скрыган.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
неаргані́чны, ‑ая, ‑ае.
1. Які не належыць да расліннага або жывёльнага свету, характарызуецца адсутнасцю жыццёвых працэсаў; нежывы. Неарганічныя рэчывы. Неарганічная прырода.// Які складаецца з рэчываў, што не належаць да расліннага або жывёльнага свету. Неарганічныя ўгнаенні.
2.перан. Які не ўваходзіць натуральна ў стыль, твор і інш. Разбіўка нашых вершаў на сечаныя радкі ішла сілком, была неарганічнай.Скрыган.
•••
Неарганічная хіміягл. хімія.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
мё́ртвы, -ая, -ае.
1. Той, які памёр; нежывы.
М. чалавек.
Хаваць мёртвага (наз.).
2.перан. Пазбаўлены жыццёвасці; апусцелы.
М. твар.
Мёртвая вуліца.
○
Мёртвая зона (спец.) — прастора вакол радыёстанцыі, у якой назіраецца паслабленне або адсутнасць прыёму радыёсігналаў.
Мёртвая прастора — прастора, якая не прастрэльваецца франтавым агнём.
Мёртвы пункт — стан звёнаў механізма, калі яны знаходзяцца ў імгненнай раўнавазе.
Мёртвы сезон — перыяд застою ў прамысловасці, гандлі.
Мёртвы штыль — поўная адсутнасць ветру.
Мёртвы якар — нерухомы якар, які пастаянна ляжыць на дне і служыць для ўстаноўкі плывучых маякоў, бочак, прыпынку суднаў.
◊
Ляжаць мёртвым грузам — быць без выкарыстання, зусім непатрэбным.
Мёртвая хватка — здольнасць упарта, неадступна дабівацца свайго.
Піць мёртвую (разм.) — піць запоем.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
гандлява́ць, ‑люю, ‑люеш, ‑люе; незак.
1.кім-чым,зкім-чым і без дап. Весці гандаль. Гандляваць лесам. Гандляваць з суседнімі краінамі. Вучыцца гандляваць.//перан.; кім-чым. Рабіць што‑н. прадметам гандлю, паступацца чым‑н. высакародным дзеля нежывы, матэрыяльнай выгады. Гандляваць сумленнем.
2. Быць гандляром, займацца гандлем як прафесіяй. Марцін зноў пачаў гандляваць. Цяпер рабіў гэта асцярожна, меў толькі невялікую мясную краму, асноўны капітал трымаў на кніжцы.Карпюк.// Прадаваць, адпускаць тавар пакупнікам. Гандляваў цэлы дзень.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
схо́ва, ‑ы, ж.
Разм. Тое, што і схоў. [Жора:] — Дай шафёрскія правы Мне, Іван, на схову.Прыходзька.Як нежывы, праляжаў Грыша ў сваёй схове ўвесь дзень.Кірэенка.Народ хлынуў убок, у жыта, шукаючы ратунку. Але якая гэта была схова: зверху ўсё было відаць, як на далоні.Гурскі.
•••
Пад сховай (‑аю)чаго — тое, што і пад сховам чаго (гл. схоў). Мне не было ніколі ў галаве. Што буду я, Закінуты ў Палессе .. Тайком паўзці Пад сховаю начы.Астрэйка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)