◎ Нашэ́ мацца ’многа надзець на сябе’, пашамкаць ’нацягнуць’ (ТС ). Утворана паводле распаўсюджанай семантычнай мадэлі экспрэсіўных дзеясловаў ’многа надзець ’ < ’марудна варухацца, выдаваць ціхія гукі’, параўн. нашукацца , натужацца ’тс’ і пад., у якасці зыходных дзеясловаў могуць выступаць шэмкацца ’корпацца’, шамкаць ’корпаць’ (ТС ) і гукапераймальны комплекс там‑ (там‑ ), параўн. шэмеляхнуць ’перакуліць’, шамятиць ’ціха есці’ і пад., прадстаўлены, магчыма, і ў славенскім адпаведніку našemiti ’прыбраць, безгустоўна упрыгожыць, надзець маску’ ад šemiti ’прыбіраць’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
уссу́ нуць , -ну, -неш, -не; -су́ нь; -нуты; зак. , што на што.
1. Сунучы, падняць наверх.
У. бэльку на зруб.
2. Абуць, надзець (звычайна наспех, часова; разм. ).
У. боты на басанож.
|| незак. уссо́ ўваць , -аю, -аеш, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
начапі́ ць , -чаплю́ , -чэ́ піш, -чэ́ піць; -чэ́ плены; зак. , што.
1. Накінуўшы, замацаваць; павесіць, навесіць.
Н. замок на дзверы.
2. Надзець на сябе, прымацаваўшы, прывесіўшы (разм. ).
Н. бант.
|| незак. начапля́ ць , -я́ ю, -я́ еш, -я́ е і начэ́ пліваць , -аю, -аеш, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
абу́ цца , абу́ юся, абу́ ешся, абу́ ецца; зак.
1. Надзець сабе на ногі абутак.
Бацька абуўся і пайшоў на вуліцу.
2. Набыць сабе абутак, забяспечыць сябе абуткам.
Трэба думаць, як на зіму а.
|| незак. абува́ цца , -а́ юся, -а́ ешся, -а́ ецца.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
help in(to)
а) дапамагчы́ ўвайсьці́
б) дапамагчы́ надзе́ ць , пада́ ць (паліто́ )
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
адзе́ ць , адзе́ ну, адзе́ неш, адзе́ не; адзе́ нь; адзе́ ты; зак. , каго-што
1. Надзець на каго-н. вопратку, апрануць.
А. дзіця.
Зіма адзела поле снегам (перан. ).
2. Апрануць кім-н.
А.
Дзедам Марозам.
3. Забяспечыць каго-н. адзеннем.
Бацькі дзяцей адзелі і абулі.
4. Тое, што і надзець ; нацягнуць
Ледзь адзеў пальчаткі.
5. перан.
Дубы зялёны плашч адзелі.
|| незак. адзява́ ць , -а́ ю, -а́ еш, -а́ е.
|| звар. адзе́ цца , адзе́ нуся, адзе́ нешся, адзе́ нецца; адзе́ нься; незак. адзява́ цца , -а́ юся, -а́ ешся, -а́ ецца.
|| наз. адзява́ нне , -я, н. знач. ).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
надзява́ ць несов.
1. в разн. знач. а́ ть;
2. кул. обл. я́ ть;
1, 2 см. надзе́ ць
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
налако́ тнік , ‑а, м.
Накладка, павязка і пад., якая надзяваецца на локаць, каб захаваць яго ад удараў. Надзець налакотнікі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ашынава́ ць , ‑ную, ‑нуеш, ‑нуе; зак. , што .
Нацягнуць, надзець шыны на колы. [Макарку і дзядзьку Ціхону] трэба было сёння ашынаваць абоддзе колаў. Сабаленка .
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
◎ Надзе́ жка ’накідка’ (лоеў. , Мат. Гом. ). Ад надзець адзёжка ’тс’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)