Пы́ка ’твар; морда, пыса’ (Нас., Ян., Растарг.): у саба́кі чорна пыка (Сцяшк.), пы́кі экспр. ’губы’ (Сл. Брэс.), сюды ж пы́ктарацца ’тыкаць мордай’ (в.-дзв., Сл. ПЗБ). Параўн. укр. пи́ка ’морда’, рус. пи́ка ’морда, рыла’, пи́квица ’нос, кончык носа’. Паводле ЕСУМ (4, 367), са зменай галосных ад пу́кати ’трэскаць, лопаць’; беспадстаўна беларускія формы выводзяцца з украінскай, чаму пярэчыць перш за ўсе геаграфія слоў. Відаць, звязана чаргаваннем з пы́ца ’морда’ (гл.).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

*Марда́ч, морда́ч ’пад’язік, Leuciscus idus’ (ТС). Рус. пск. мо́рда ’гусцера, Blicca bjoerkna Art.’, морда́к (Чудское і Анежскае воз.) ’сіг, Coregonus bararetus maraenoides’. Да морда (гл.).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

ryj

м.

1. лыч;

2. груб. морда; рыла

Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)

акрамелані́зм

(ад акра- + гр. melas = чорны)

разнавіднасць альбінізму, калі жывёліна не пазбаўлена цалкам пігменту — вушы, хвост, морда афарбаваны.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)

Марму́за 1 морму́за ’хара, морда’ (Нікан.), ’галава’, ’морда’ (ТС); шальч., трак., іўеў. ’маўклівы, негаваркі’, дзятл. ’бурклівы’ (Сл. ПЗБ, Сцяшк. Сл.), укр. ровен. ’свінячае рыла’ (ЛАПП), мармузова́ты ’тоўсты, неўваротны’ (ТС). Балтызм. Параўн. літ. marmū̃zė ’морда, рыла’ (Грынавяцкене, Сл. ПЗБ, 3, 34).

Марму́за 2 ’запэцканы’ (раг., Сл. ПЗБ). Балтызм. Параўн. літ. marmùzas ’брудны, запэцканы сажай’.

Марму́за 3 ’рэдкая нясмачная страва’ (ваўк., Сл. ПЗБ). Няясна. Гл. мармі́ска.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

◎ Нахрапу́дзіцца экспр. ’надзьмуцца’. Няясна, магчыма, да храпа ’морда, пыса’ (гл.).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Frátze

f -, -n

1) разм. мо́рда, пы́са

2) грыма́са

~n schnéiden* — стро́іць грыма́сы

Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.) 

сыць, ‑і, ж.

Сытасць. Вось паказалася .. хартовая галава: морда ў крыві, вочы заплылі хіжаю сыццю і ў зубах штось тырчыць... Гарэцкі. [Якаў:] — Гу... Не заўсёды ж і дрэнна жыць, бог дасць і лепш пажывём, у багацці, у сыці, а?.. Галавач.

•••

Да сыці — уволю, удосталь. Наесціся да сыці. Нацешыцца да сыці.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

баксёр

(англ. boxer)

1) спартсмен, які займаецца боксам;

2) парода службовых сабак, у якіх круглая галава, кароткая морда, жоўтая поўсць.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)

◎ Напы́цца: Торбу конскую ў нас яшчэ напыццай называюць (светлаг., Мат. Гом.). Да пыса, пыца ’морда каня’.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)