абыва́цель, ‑я, м.

1. Уст. Сталы жыхар якой‑н. мясцовасці. Так Сяргей Пятровіч зрабіўся абывацелем горада Сярдзечанска. Сяргейчык.

2. Чалавек, які жыве дробнымі, вузкаасабістымі інтарэсамі. Ёсць ціхае шчасце абывацеля і эгаіста, калі ён плюе на ўсё на свеце, абы яму добра было. Хадкевіч. Пакутных думак чарвякі Мазгі расточваюць парой: Ды хто ж, урэшце, я такі? Ці абывацель, ці герой? Крапіва.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

сушы́ць несов., прям., перен. суши́ть;

с. се́на — суши́ть се́но;

го́ра су́шыць чалаве́ка — го́ре су́шит челове́ка;

◊ с. вёслы — мор. суши́ть вёсла;

с. мазгі́ — суши́ть мозги́

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

Мозг (мозык, мозак, мозаг, мо́зок, мосх), мазгі, мозгі, мозг̌і, мозкі ’мозг у чэрапе і канале пазваночніка’, ’розум’, ’тканка ў поласці касцей, шпік’ (ТСБМ, Нас., Дразд., Мядзв., Янк., Шатал., Бяльк., Грыг., Клім., ТС, Сл. ПЗБ), мазгавіт́ы ’разумны, кемлівы, разважлівы’ (ТСБМ, Бяльк.), мозкова́ть ’думаць, працаваць галавой’ (ТС). Укр. мо́зок, мі́зок, рус. мозг, ст.-рус. мозгъ, польск., н.-луж. mózg, в.-луж. mozh, mozy (мн. л.), чэш. mozek, славац. mozok, славен. mȏzg, mȏzeg, серб.-харв. мо̏зак, макед. мозок, балг. мозък, ст.-слав. можданъ (< mozgěnъ). І.‑е. адпаведнікі: ст.-прус. muzgeno ’касцявы мозг’, літ. smãgenys ’мазгі’, smãgenės, лат. smadzenes, у якіх s‑ паходзіць з s‑ у smãkrės ’мозг’, ст.-інд. smajján‑, smajjā ’касцявы мозг’, авест. mazga‑, ст.-в.-ням. marag, marg, тах. maśśuni ’тс’ < і.-е. *mozg(h)os (Махэк₂, 377; Міклашыч, 203; Траўтман, 172; Фасмер, 2, 638; Бязлай, 2, 118).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

vernébeln

vt

1) вайск. ста́віць дымаву́ю засло́ну

2) аху́тваць тума́нам

3) перан. затума́ньваць

die Hírne ~ — затума́ньваць мазгі́

Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.) 

zuréchtsetzen

аддз. vt перан. паста́віць на ме́сца (каго-н.)

◊ j-m den Kopf ~ — разм. упра́віць [уста́віць] мазгі́ каму́-н.

Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.) 

brain

[breɪn]

n.

1) мозг -у m., pl. мазгі́

2) ро́зум -у m., інтэліге́нцыя f., разумо́выя здо́льнасьці

•

- beat one’s brains

- have something on the brain

- pick the brain of

Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс) 

адсо́хнуць, ‑сохне; пр. адсох, ‑ла; зак.

1. Адмерці, засохнуць.

2. Разм. Страціць здольнасць рухацца, дзейнічаць. [Драпеза:] — У твайго, кажу, бацькі адсохла б рука, каб яго хто прымусіў так рабіць. Паслядовіч. Адсохні тая рука, што на бацьку падымаецца. Прыказка.

•••

Каб табе язык (мазгі, рукі) адсох(лі) гл. язык.

Хай адсохнуць (у мяне) рукі і ногі — клятва ў тым, што я зраблю, зрабіў і пад. што‑н. або што не зраблю, не зрабіў і пад. чаго‑н.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

мозг

1. анат., перен. мозг, род. мо́згу (ум.; нервная ткань) и мо́зга (руководящий центр, орган мышления) м.;

продолгова́тый мозг прадаўгава́ты мозг;

сре́дний мозг сярэ́дні мозг;

2. мозги́ мн., разг. мазгі́, -го́ў;

воспале́ние мозга запале́нне мазго́ў;

3. мозги́ мн., кул. мазгі́, -го́ў;

◊

впра́вить мозги́ упра́віць (уста́віць) мазгі́;

(испо́рченный) до мозга косте́й (сапсава́ны) ушчэ́нт;

мозги́ набекре́нь (у кого) галава́ з ду́рыкамі (у каго);

мозги́ не ва́рят (у кого) галава́ не ва́рыць (у каго), не хапа́е клёпак (у каго), браку́е ро́зуму (у каго, каму), не ўсе до́ма (у каго);

с мозго́м, с мозга́ми з галаво́й, разу́мны, з ро́зумам;

шевели́ть (раски́дывать) мозга́ми варушы́ць мазга́мі.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

Hirn

n -(e)s, -e (галаўны́) мозг, мазгі́

sich (D) das ~ nach etw. (D) zermártern [zergrübeln] — лама́ць сабе́ галаву́ над чым-н.

Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.) 

прамы́ць, -мы́ю, -мы́еш, -мы́е; -мы́ты; зак., што.

1. Ачысціць, мыючы, абліваючы, палошчачы.

П. рану.

П. страўнік (спец.). П. мазгі каму-н. (перан.).

2. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Пра вадкасць: струменем, напорам прарабіць адтуліну, паглыбленне ў чым-н.

Вада прамыла дамбу.

3. Ачысціць (вадкасць) ад прымесей або, раствараючы і ўзбоўтваючы, аддзяліць лёгкія часцінкі ад цяжкіх (спец.).

П. залаты пясок.

4. Правесці які-н. час, мыючы што-н.

|| незак. прамыва́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.

|| наз. прамыва́нне, -я, н. (да 1—3 знач.) і прамы́ўка, -і, ДМ -ўцы, ж. (да 1 і 3 знач.).

|| прым. прамыва́льны, -ая, -ае (да 1 і 3 знач.; спец.), прамыўны́, -а́я, -о́е (да 1—3 знач.), прамы́вачны, -ая, -ае і прамы́йны, -ая, -ае (да 2 знач.).

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)