filc, ~u

м.

1. лямец;

2. гл. wojłok

Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)

Ля́нец ’хамуціна’ (трак., Сл. ПЗБ). Да ля́мец (гл.). Аб мене мʼ > нʼ гл. Карскі 1, 329.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Пе́тры ’валёнкі, збітыя з воўны’ (навагр., Сцяшк. Сл.). З ⁺фетры, якое з франц. feutre ’лямец’ < франк. filtir ’тс’.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

fílzig

a

1) зваля́ны, збі́ты (пра воўну, лямец)

2) скупы́

Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.) 

◎ Ла́нец ’падкладка з войлаку пад хамут’ (Федар. 7). Да лямец (гл.) (Турска, гл. Федар. 7, 243). Аб пераходзе м > н гл. Карскі, 1, 328–329.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

ВАЛЯ́ННЕ,

спосаб вытворчасці шарсцяных вырабаў (сукно, лямец, валены абутак) счапленнем і перапляценнем паміж сабой ваўняных валокнаў. Пры валянні воўну разрыхляюць на трапальных і шчыпальных машынах, замасліваюць і змешваюць; з сумесі робяць вату, з якой наслаеннем рыхтуюць аснову па форме вырабу, але большых памераў. Аснову ўшчыльняюць, прамочваюць растворам сернай кіслаты і ўвальваюць, пасля чаго праводзяць інш. апрацоўчыя работы.

т. 3, с. 498

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)

Пільсць 1, пілсць ’поўсць, падшэрстак, валасяное покрыва жывёл’ (ТСБМ, Нас., Сл. ПЗБ, Шатал.), пільсьць ’шчацінне (у кабана)’ (лаг., Шатал.), ’воўна горшай якасці’ (Варл.; Бір. Дзярж.), ’поўсць, якая вылезла пры ліньцы’ (Мядзв.), ’ачоскі ад воўны з пылам’ (Шат.), ’вельмі тонкі лямец, які вырабляўся з рознай шэрсці’ (Нас.). Запазычана з польскай pilść ’тканіна з шэрсці ці з воўны, атрыманая шляхам збівання (валяння) яе, лямец’ (Цвяткоў, 59; Кюнэ, Poln., 87). Узыходзіць да прасл. *pьlstь > бел. поўсць (гл.).

Пільсць 2 ’пілавінне’ (капыл., Сл. ПЗБ; слаўг., капыл., ЛА, 1), пільшч ’тс’ (круп., б.-каш., тамсама). Да піліць 1 (гл.). Суф. ‑сць са зборна-рэчыўным значэннем.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

адкро́іць, ‑крою, ‑кроіш, ‑кроіць; зак., што, чаго.

Адрэзаць ад цэлага ці вялікага кавалка (часцей пра хлеб). А гаспадыня, увесь час шчабечучы, проста не даючы гасцях уставіць і паўслова, як ні спяшалася, а паспела толькі адкроіць ад доўгай белай булкі дзве і яшчэ дзве лустачкі. Брыль. // перан. Сказаць што‑н. рэзкае, грубае. І тут жа сказ адкроіў мудры На гэты конт Лямец Аўген. Колас.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

фільтра́цыя

(фр. filtration, с.-лац. filtrum = лямец)

1) прапусканне вадкасцей або газаў праз фільтр з мэтай ачысткі ад непатрэбных сумесей;

2) натуральнае прасочванне вадкасцей або газаў праз порыстыя рэчывы;

3) перан. адбор.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)

фільтр

(фр. filtre, ад с.-лац. filtrum = лямец)

1) прыстасаванне для ачысткі вадкасцей і газаў ад непатрэбных прымесей (напр. ф. процівагаза);

2) прыбор для затрымкі пэўных прамянёў, электрамагнітных або гукавых хваляў і інш.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)