◎ Па́маракі ’памяць, прытомнацсь’ (Пал.), помаракі ў фраз. помаракі галаву водзяць (Арх. ГУ, нараўл.), паморока, паморак ’абмарачэнне’ (ТС), пимрок ’замарачэнне’ (Бяльк.). Рус. курск. паморак ’розум’, курок., арл., наўг. ’часовая страта прытомнасці’, арл. паморока, паморка ’тс’, маек пимороки, паморка ’тс’, укр. пимороки забіць ’замарачыць’. Поруч з тым рус. арх., анг., валаг., алан., пск., наўг. пимрак, ’імгла; хмара; пахмурнае надвор’е некалі з дробным дажджом і снегам’, польск. pomrok, pomroka, серб.-харв. памрак, славен. pomrak ’змрок, змярканне’. З прыст. pa‑ і тогкъ (гл. морак) або аддзеяслоўнае ўтварэнне ад ротогШі другасным падаўжэннем галоснага ў прыстаўцы. Бел. слова прымыкае да паўдн.-рус. моўнай тэрыторыі, дзе гэта слова ўжываецца ў другасным значэнні.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Hahn

I

m -(e)s, Hähne

1) пе́вень

2) саме́ц (птушак)

◊ j-m den róten ~ aufs Dach sétzen — пусці́ць каму́-н. чырво́нага пе́ўня (падпаліць)

es kräht kein ~ danách — разм. пра гэ́та ўсе даўно́ і ду́маць не ду́маюць; гэ́тым ужо ніхто́ не ціка́віцца

~ im Kórb sein — быць адны́м мужчы́нам у жано́чай кампані́і

II

m -(e)s, Hähne

1) кран (водаправодны)

den ~ áufdrehen [zúdrehen] — адкруці́ць [закруці́ць] кран

2) куро́к

den ~ spánnen — узве́сці куро́к

den ~ ábdrücken — спусці́ць куро́к

Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.) 

узво́дзіць

1. вайск:

узво́дзіць куро́к den Hahn spánnen;

2. (весці ўверх) hináufführen vt;

◊ узво́дзіць на каго-н паклёп разм j-m die Schuld in die Schúhe schíeben*, j-m etw. ándichten; j-n durch den Kakáo zíehen* (разм абняславіць; пакепліваць)

Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс) 

ра́птам, прысл.

1. Знянацку, нечакана, неспадзявана. І такая раптам спакуса з’явілася ў Міхася націснуць на курок, што аж галава закружылася. Якімовіч. Насцярожанае маўчанне ночы парушылася раптам нечаканым раскатам грому. Васілевіч. [Толяк] раптам заўважыў, што .. [Зося] зграбная і прыгожая. Чорны. // Ураз, адразу. Страляніна пачалася раптам. Тармола. Пачалася мітусня, страляніна. Маўклівы цёмны лес раптам ажыў, напоўніўся шумам, трэскам сухога галля і зламаных дрэў. В. Вольскі.

2. у знач. узмацняльнай часціцы. Адпавядае па значэнню словам: «калі», «а калі», «а што, калі» і пад. [Васіль:] — Быў міг, калі я падумаў: а раптам не прыйдзеш? Шамякін. — Хутчэй збірайся! — Я зранку яшчэ сабралася, — адказала Марына, — але трывожылася, раптам ты білетаў не дастанеш. Корбан.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

узво́д​II м вайск, паляўн (у зброі) Rast f -, -en;

баявы́ узво́д Spánnrast f;

на баявы́м узво́дзе gespánnt;

засцерага́льны узво́д Sícherungsrast f;

на засцерага́льным узво́дзе gesíchert;

куро́к на узво́дзе der Hahn ist gespánnt;

◊ быць на узво́дзе разм ángeheitert sein; éinen in der Króne háben

Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс) 

Лічма́н 1 ’ордэн’, ’медальён’ (Ян., Растарг.), лічба́н ’манета ў прывесках на каралях’ (Нас.). Укр. личма́н ’старэйшы пастух авечак’, ’буйная металічная аздоба, якую жанчыны носяць на шыі’, рус. новарас. ли́чман ’старэйшы пастух авечак’, перм. ’чалавек з крупным тварам’, бран. ’жэтон’, зах.-бран. ’ордэны, медалі’, курок., арханг. ’вельмі дробная манета’. Фасмер (4, 242–243) мяркуе, што ўкр. і рус. лексемы запазычаны з польск. liczman ’металічная бляха, пры дапамозе якой лічылі’, ’металічная бляшка, якая замяняе капейкі ў гульні’, ст.-польск. ’рахункавод’ — а гэта (ад liczyć ’лічыць’) можа быць частковай калькай лац. calculus ’каменьчык для лічэння’. Да лічы́ць (гл.). Аб суфіксе ‑ман гл. Сцяцко (Афікс. наз., 54). Трубачоў (Эт. сл., 15, 85) прасл. ličьmanъ выводзіць з likъ, ličiti > лічы́ць (гл.). Суфікс ‑man‑ да і.-е. *‑men‑.

Лічма́н 2 ’чалавек з тварам у высыпцы і струпах’ (М. Шаховіч, в. Сакі (бельск., ПНР) // Наша ніва. № 16. 1978. С. 4) — у выніку пераносу семантыкі лічма́н 1 ’круглыя металічныя манеты, якія падобны да струпоў’.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

odwodzić

незак.

1. адводзіць;

odwodzić kogo na bok — адводзіць каго ўбок;

2. адгаворваць;

odwodzić kogo od zamiaru — адгаворваць каго ад намеру;

2. узводзіць;

odwodzić kurek od strzelby — узводзіць курок стрэльбы

Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)

адве́сці сов.

1. в разн. знач. отвести́; (из какого-л. места — ещё) увести́;

а. дзяце́й ад даро́гі — отвести́ (увести́) дете́й от доро́ги;

а. куро́к — отвести́ куро́к;

а. ўдар — отвести́ уда́р;

а. адпрацава́ныя га́зы — отвести́ отрабо́танные га́зы;

2. (не согласиться с чем-л.) отвести́, отклони́ть, отве́ргнуть;

а. кандыдату́ру — отвести́ (отклони́ть) кандидату́ру;

а. абвінава́чанне — отвести́ (отклони́ть, отве́ргнуть) обвине́ние;

3. (помешать осуществлению чего-л.) отвести́, отврати́ть;

а. бяду́ — отвести́ (отврати́ть) беду́;

4. отвести́, предоста́вить;

а. кватэ́ру — отвести́ (предоста́вить) кварти́ру;

5. (для удара) замахну́ться, занести́ (руку);

◊ а. во́чы — (каму) отвести́ глаза́ (кому);

а. душу́ — отвести́ ду́шу

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

узве́сці, -вяду́, -вядзе́ш, -вядзе́; -вядзём, -ведзяце́, -вяду́ць; -вёў, -вяла́, -ло́; -вядзі́; -ве́дзены; зак.

1. каго на што. Ведучы, дапамагчы ўзысці, падняцца наверх чаго-н.

У. дзіця на ганак.

2. што на каго-што. Узняць (вочы, позірк), паглядзець уверх.

У. вочы на каго-н.

3. што. Прывесці ў гатовае да выстралу становішча (пра зброю).

У. курок.

4. што. Збудаваць, паставіць.

У. будынак.

У. помнік.

5. перан., каго-што ў што. Узвысіць да якога-н. стану, звання; надаць чаму-н. іншае ці важнае значэнне.

У. ў ранг заслужанага дзеяча навукі.

У. ў абсалют.

У. што-н. у закон.

6. перан., што на каго. Несправядліва прыпісаць каму-н. што-н.

У. паклёп на каго-н.

7. што ў што (у якую-н. ступень, у квадрат, у куб). Памножыць лік (ці велічыню) сам на сябе столькі разоў, колькі вызначае паказчык ступені.

У. сем у куб.

|| незак. узво́дзіць, -о́джу, -о́дзіш, -о́дзіць.

|| наз. узвядзе́нне, -я, н. і узво́д, -у, М -дзе, м. (да 1 і 3 знач.).

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

спусці́ць сов.

1. в разн. знач. спусти́ть; (переместить в более низкое положение — ещё) опусти́ть;

с. шлю́пку — спусти́ть шлю́пку;

с. саба́к з ланцуга́ — спусти́ть соба́к с цепи́;

с. ваду́ з са́жалкі — спусти́ть во́ду из пруда́;

шы́на ~ці́ла — ши́на спусти́ла;

с. куро́к — спусти́ть куро́к;

с. флаг — спусти́ть (опусти́ть) флаг;

с. галаву́ — опусти́ть го́лову;

2. разг. (дерево) свали́ть;

с. сасну́ — свали́ть сосну́;

3. (цену) сба́вить;

4. (опустить вниз) спусти́ть, све́сить;

с. вяро́ўку — спусти́ть (све́сить) верёвку;

5. перен. спусти́ть; прости́ть;

6. стол. сфугова́ть; подогна́ть, пригна́ть;

7. (выделить из себя) испусти́ть;

◊ с. з во́ка — потеря́ть из ви́ду;

с. шку́ру — (з каго) спусти́ть шку́ру (с кого);

~ці́ўшы рукавы́ — спустя́ рукава́;

с. ю́ху — изби́ть (разби́ть) до кро́ви

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)